Μηχανισμού συμμετοχής, αλληλεπίδρασης και συνεργασίας σε ηλεκτρονικές κοινότητες μάθησης εκπαιδευτικών: ο ρόλος της δομής στην ανάπτυξη κοινότητας μάθησης
Διδακτορική διατριβή
Συγγραφέας
Τσιωτάκης, Παναγιώτης
Ημερομηνία
2015Επιβλέπων
Τζιμογιάννης, ΑθανάσιοςΘεματική επικεφαλίδα
Εκπαιδευτικοί -- Εκπαίδευση των ; Εκπαίδευση από απόσταση ; Διαδίκτυο στην εκπαίδευση ; Διδασκαλία με τη βοήθεια υπολογιστήΛέξεις κλειδιά
Ηλεκτρονικές κοινότητες εκπαιδευτικών ; Κοινότητες μάθησης ; Δείκτες κοινότητας μάθησης ; Δομή κοινότητας ; Ηλεκτρονική μάθηση ; Teacher communities ; Learning communities ; Community indicators ; Community structure ; Online learningΠερίληψη
Οι Ηλεκτρονικές Κοινότητες Μάθησης Εκπαιδευτικών αποτελούν έναν πολύ δημοφιλή και
δυναμικό τομέα στο πεδίο της ηλεκτρονικής μάθησης και σε αυτό της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών, τόσο σε ερευνητικό επίπεδο όσο και στην εφαρμογή στην πράξη. Οι ανάγκες των εκπαιδευτικών για επιμόρφωση και υποστήριξη, ικανοποιούνται μέσω της αλληλεπίδρασης με τους συναδέλφους τους, της διαμοιραζόμενης γνώσης και εμπειρίας, της αμοιβαίας επίδρασης και υποστήριξης και της συλλογικής προσπάθειας, προκειμένου να πετύχουν κοινούς μαθησιακούς στόχους σε συμμετοχικά και κοινωνικά περιβάλλοντα μάθησης.
Η αξία των Ηλεκτρονικών Κοινοτήτων Μάθησης στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι ευρέως
αναγνωρισμένη. Επιπρόσθετα, αυξάνεται το ερευνητικό ενδιαφέρον για τη σχεδίαση και τη
λειτουργία τέτοιων κοινοτήτων, στο πλαίσιο της κοινωνικής και κονεκτιβιστικής μάθησης, αλλά και των αναδυόμενων μαθησιακών τεχνολογιών. Αν και τα σύγχρονα Συστήματα Διαχείρισης Μάθησης (ΣΔΜ) ως Διαδικτυακά εργαλεία έχουν εξελιχθεί σημαντικά και ενσωματώνουν εργαλεία επικοινωνίας και συνεργασίας, η δημιουργία μιας επιτυχημένης Ηλεκτρονικής Κοινότητας Μάθησης δεν είναι απλή ούτε εύκολη διαδικασία. Η βιβλιογραφία προτείνει μεγάλο πλήθος παραγόντων σχετικών με τις τεχνικές προδιαγραφές, τις τεχνολογικές υποδομές και την υλοποίηση της κοινότητας που καθορίζουν τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητά της.
παρούσα διατριβή προτείνει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο σχεδιασμού, μελέτης και
υλοποίησης Ηλεκτρονικών Κοινοτήτων Εκπαιδευτικών. Ο σχεδιασμός περιλάμβανε πιλοτική έρευνα, με στόχο α) την ανάπτυξη και τη διαμόρφωση του μεθοδολογικού πλαισίου της έρευνας και β) τη βελτιστοποίηση των διάφορων τεχνολογικών εργαλείων της τεχνολογικής πλατφόρμας υποστήριξης της κοινότητας, η οποία παρέχει ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον για τη συμμετοχή, την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία των εκπαιδευτικών (ΣΔΜ, e-portfolio, ιστολόγιο, wiki και τηλεδιάσκεψη). Τα αποτελέσματα της πιλοτικής έρευνας ανέδειξαν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με κρίσιμους δείκτες κοινότητας, όπως η συμμετοχή και η δέσμευση, η αλληλεπίδραση, η δημιουργικότητα και η συνεκτικότητα.
Στην κύρια έρευνα της διατριβής υλοποιήθηκαν δύο κοινότητες, μια Ανοικτή και μια
Δομημένη, με σκοπό να διερευνηθεί, επιπρόσθετα, ο ρόλος του παράγοντα της δομής στην ανάπτυξη της Ηλεκτρονικής Κοινότητας Μάθησης. Η μεθοδολογία ανάλυσης ηλεκτρονικών κοινοτήτων μάθησης περιλάμβανε συνδυαστικά μεθόδους, όπως: α) περιγραφική ανάλυση των συνεισφορών των μελών στην τεχνολογική πλατφόρμα, β) ανάλυση των αλληλεπιδράσεων των μελών μέσω του μοντέλου Ανάλυσης Κοινωνικών Δικτύων και γ) ανάλυση των απόψεων και των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών μέσω συνεντεύξεων.
Τα αποτελέσματα ανέδειξαν σημαντικά θέματα σχεδιασμού και υποστήριξης ηλεκτρονικών
κοινοτήτων μάθησης εκπαιδευτικών. Ο συνδυασμός πολλαπλών πηγών δεδομένων και μορφών ανάλυσης ανέδειξε νέες πληροφορίες, αναφορικά με κρίσιμους παράγοντες κοινότητας μάθησης, όπως συμμετοχή και εμπλοκή των μελών, αλληλεπίδραση και δεσμοί μελών, δυναμική καιεξέλιξη κοινότητας, δομή κοινότητας, συνοχή ομάδων εκπαιδευτικών, ρόλοι εκπαιδευτικών μέσα στις ομάδες και στην κοινότητα, συνδέσεις των εκπαιδευτικών, ισχύς και επιρροή κάθε μέλους στην κοινότητα. Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στις συνεντεύξεις αξιολόγησαν θετικά την εμπειρία τους στην κοινότητα σε σχέση με την επιστημονική και επαγγελματική τους ανάπτυξη.
Επισήμαναν ως μεγαλύτερες δυσκολίες για την ανάπτυξη κοινότητας μάθησης την έλλειψη α) κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ των μελών, β) αποδοχής κριτικής και έκθεσης στην ομάδα, γ) έλλειψη προσωπικού χρόνου και δ) κινήτρου και δέσμευσης για συμμετοχή στα δρώμενα.
Επιπλέον, η έρευνα έδειξε ότι παράμετροι σχεδιασμού της κοινότητας, όπως η ενίσχυση
του διαλόγου και της αλληλεπίδρασης, η ανταλλαγή ιδεών, εμπειριών και η διαμοίραση
εκπαιδευτικού υλικού και εκπαιδευτικών σεναρίων, αποτελούν κρίσιμους παράγοντες που
καθορίζουν τη βιωσιμότητα μιας κοινότητας εκπαιδευτικών. Ένα ακόμη σημαντικό
χαρακτηριστικό του σχεδιασμού ήταν η συνεργατική δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού από τα μέλη της κοινότητας. Το πλαίσιο ανάλυσης αποδείχτηκε αποτελεσματικό, ώστε να περιγράψει την αρχιτεκτονική της κοινότητας και τους ρόλους που αναλαμβάνουν τα μέλη μέσα από τη συμμετοχή τους. Όσον αφορά τον παράγοντα της δομής της κοινότητας, φάνηκε ότι το δομημένο μοντέλο είναι καταλληλότερο για τη διαμόρφωση αποτελεσματικών κοινοτήτων μάθησης εκπαιδευτικών, με βάση τα δρώμενα και τις απόψεις των ίδιων των εκπαιδευτικών. Ακόμη, έγινε εμφανές πως η ψηφιακή επάρκεια των συμμετεχόντων δεν αποτελεί σημαντικό παράγοντα ικανό να οδηγήσει στην επιτυχία μια ανοικτή κοινότητα. Τέλος, καταγράφηκε ότι η συμμετοχή εκπαιδευτικών σε μια ηλεκτρονική κοινότητα μάθησης μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στις στάσεις, στις απόψεις και στις διδακτικές πρακτικές τους.
Η διατριβή καταλήγει με τη διατύπωση προτάσεων για α) περαιτέρω μελέτη και έρευνα στο
πεδίο των κοινοτήτων μάθησης και β) αξιοποίηση του μοντέλου των Ηλεκτρονικών Κοινοτήτων Μάθησης Εκπαιδευτικών, με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων στο εκπαιδευτικό σύστημα και την ενίσχυση-ανάπτυξη των εκπαιδευτικών της πράξης.
Περίληψη
On-line teacher communities constitute a popular and dynamic field in the context of e-
Learning and teacher professional development at both levels, research and development and
application in practice. Teachers' professional development needs are expected to be covered
through peer interaction, knowledge and experience sharing, mutual influence and support as well
as their collective efforts towards achieving common learning goals in participatory and social
learning environments.
The value of online learning communities in educational practice is widely recognised; In
addition, there is a growing research interest about the design and deployment of on-line teacher
communities in the context of social and connectivist learning and the emergent learning
technologies. While Learning Management Systems (LMS) have been significantly evolved and
they embody various communicative and collaborative tools, to establish a successful online
learning community is not an easy or simple task. Literature suggests that there is a wide range of
design, technological and implementation factors that determine an effective and sustainable
teacher community.
The present thesis proposes an integrated design and implementation framework to support
and investigate on-line teacher communities. A pilot study was conducted with the aim a) to
develop and finalise the methodological framework of the research and b) to optimize the various
technological tools of the community platform in order to provide an integrated environment
supporting teachers’ participation, interaction and collaboration (e-portfolio, blog, wiki and video
conferencing tools were included). The results of the pilot study revealed important information
about critical community indicators, such as participation and engagement, interaction, creativity
and cohesion.
In the main study, two on-line teacher communities with different organizational-functional
characteristics, i.e. an open and a semi-structured one, were implemented and were investigated
in order to explore the role of community structure. Data analysis was implemented by using three
different methods and types of data: a) descriptive analysis of teachers’ individual contributions to
the community platform, b) Social Network Analysis of teachers’ discussion postings topics, and c)
analysis of participants’ interviews which revealed teachers’ views and perceptions of the
community.
The results revealed significant issues regarding the design and support of effective on-line
teacher communities. The combination of multiple data sources and analysis methods provided
new information about critical learning community factors, such as members’ participation,
engagement, interaction and ties, community dynamics and development, community structure,
community cohesion, teachers' roles within groups, power and influence of each member had in
the community. Teachers’ interviews indicated that they were positive about their experience in
the community with regards to their scientific and professional development. They also
considered as the main difficulties the lack of a) collaboration culture among teachers, b)expressing their ideas and accepting criticism by peers, c) personal time, and d) motivation and
commitment to contribute to the community activities.
In addition, the thesis has shown that the community design parameters, such as dialogue and
interaction, exchanging ideas, sharing experiences and educational materials were critical factors
determining the sustainability of a teacher community. Teachers’ collaborative creation of
educational material was also an important design feature. The analysis framework was effective
towards depicting the community architecture and the roles undertaken by the members within
the teacher communities. As far as the community structure it regards, the analysis of the
community activities and teachers’ views and perceptions showed that the structured model was
more suitable for the development of effective teacher communities. Teachers’ digital
competence and efficiency was not a significant factor towards a successful on-line community.
Finally, it appeared that teachers’ participation in an online learning community may result in
significant changes to their attitudes, views and teaching practices.
The thesis concludes with proposals for a) further investigation and research in the field of
learning communities, and b) harnessing the model of online teacher communities in education
and taking advantage of the existing human resources in order to enhance teachers’ professional development.
Αριθμός σελίδων
220 σελ.Σχολή
Σχολή Κοινωνικών και Πολιτικών ΕπιστημώνΑκαδημαϊκό Τμήμα
Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής ΠολιτικήςΓλώσσα
ΕλληνικάΠεριγραφή
Αριθμός Εισαγωγής: 011305-011306 cdΟι παρακάτω άδειες σχετίζονται με αυτό το τεκμήριο: