Συνεργατική διερεύνηση μαθητών του Δημοτικού: Μία μελέτη με χρήση διαδικτυακών περιβαλλόντων και κινητών συσκευών

Abstract

Τα τελευταία χρόνια η ευρεία παγκόσμια χρήση των έξυπνων κινητών τηλεφώνων και των τάμπλετ έχει πυροδοτήσει μια σειρά μελετών για να διερευνηθεί τόσο ο τρόπος χρήσης τους στην εκπαιδευτική διαδικασία όσο και για να αποτυπωθούν τα αποτελέσματα τους σε διάφορους τομείς της εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Μέσα από τη μετάβαση στον Παγκόσμιο Ιστό 2.0 (Jimoyannis, 2015) με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: την αλληλεπίδραση των χρηστών, τις τεράστιες δυνατότητες επικοινωνίας και συνεργασίας, τις εφαρμογές που συνδέονται στο «σύννεφο» -cloud- επιτρέποντας την πρόσβαση σε εφαρμογές και δεδομένα από οποιαδήποτε συσκευή συνδεδεμένη στο διαδίκτυο, τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά και οι δυνατότητες των κινητών συσκευών πήραν ευρύτερες διαστάσεις, ώστε να μπορούμε να αναφερόμαστε πλέον στην ΚΜ. Η παρούσα μελέτη αφορά στο σχεδιασμό μιας διδακτικής παρέμβασης βασισμένης στις αρχές της διερευνητικής συνεργατικής μάθησης, σε ένα περιβάλλον που συνδύαζε τη δια ζώσης διδασκαλία με τη χρήση ηλεκτρονικών εφαρμογών για επικοινωνία και επεξεργασία των πληροφοριών και ταυτόχρονα πρόσφερε τις δυνατότητες για αυθεντική μάθηση μέσα από μια βιωματική δράση στο κέντρο διάσωσης θαλασσίων χελωνών ΑΡΧΕΛΩΝ. Πιο συγκεκριμένα, στα πλαίσια του μαθήματος των φυσικών επιστημών στην ΣΤ’ τάξη, τα δύο τμήματα του σχολείου εργάστηκαν με διερευνητικό τρόπο (inquiry based learning) για να μελετήσουν τη θαλάσσια χελώνα caretta-caretta και τις αλληλεπιδράσεις του ανθρώπου με το περιβάλλον της. Ο πειραματικός σχεδιασμός βασίστηκε στη χρήση πειραματικού τμήματος μαθητών και τμήματος ελέγχου. Το πρώτο (πειραματικό) εργάστηκε σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον, με στοιχεία κινητής μάθησης, ενώ το άλλο (τμήμα ελέγχου) συμβατικά. Συμμετείχαν συνολικά 48 μαθήτριες και μαθητές. Το ερευνητικό ενδιαφέρον της μελέτης αυτής εστιάζεται στον τρόπο που επιδρά το διαδικτυακό περιβάλλον στη ΔΜ και πιο συγκεκριμένα στην προώθηση της συνεργατικής διερεύνησης και της αλληλεπίδρασης των μαθητών. Επίσης μελετήθηκαν οι διαφορετικές διερευνητικές πρακτικές που υιοθέτησαν οι μαθητές που εργάστηκαν με τη χρήση διαδικτυακών εφαρμογών και κινητών τεχνολογιών έναντι των μαθητών που εργάστηκαν συμβατικά. Ταυτόχρονα, εντοπίστηκαν οι διαφορές στα μαθησιακά αποτελέσματα των δύο τμημάτων. Χρησιμοποιήθηκε ένας ποιοτικός μεθοδολογικός σχεδιασμός από τέσσερις πηγές δεδομένων, που περιλάμβαναν: α. τις δημοσιεύσεις τους (σχόλια και αναρτήσεις) στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του μαθήματος Seesaw (αφορά μόνο το τμήμα ελέγχου), β. τα ερωτήματα που διατύπωσαν και τα θέματα που διερεύνησαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος παρέμβασης, γ. οι τελικές δημιουργίες (Artifacts) των μαθητών και δ. το ηχητικό υλικό της συνεργατικής διερεύνησης των μαθητών που υλοποιήθηκε στο Κέντρο Διάσωσης και Προστασίας Θαλασσίων Χελωνών ΑΡΧΕΛΩΝ (στο εξής Κέντρο Διάσωσης ΑΡΧΕΛΩΝ). Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι οι μαθητές της πειραματικής ομάδας οικοδόμησαν μια κοινότητα διερεύνησης, ανέπτυξαν τη συνεργασία και την αλληλεπίδραση μεταξύ τους, οι ερωτήσεις τους βαθμιαία απέκτησαν χαρακτηριστικά υψηλότερων επιπέδων σκέψης (ανάλυση, σύνθεση, εμβάθυνση, αξιολόγηση) σε σχέση με το τμήμα συμβατική διερεύνησης (τμήμα ελέγχου). Οι μαθητές του πειραματικού τμήματος εμφάνισαν μεγαλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα, αφού διεύρυναν τόσο τις γνώσεις τους γύρω από το ζήτημα που μελετούσαν όσο και κατάκτησαν ευρύτερες δεξιότητες, τόσο διερευνητικές, όπως η διατύπωση πιο σύνθετων ερωτήσεων ή η αναζήτηση δεδομένων και η ανάλογη επεξεργασία τους, όσο και δεξιότητες ανάπτυξης κριτικής σκέψης, επίλυσης προβλήματος και συνεργασίας.