Ο έρωτας και η αυτονομία του ηθικού προσώπου

Abstract

Ένα θέμα, που απασχολεί τους ανθρώπους από την αρχαιότητα, είναι ο έρωτας και η ηθική του. Για να μιλήσουμε για την ηθική στον έρωτα, θα πρέπει να δώσουμε πρώτα ορισμούς για τις δύο αυτές έννοιες. Η Ηθική, είναι κλάδος της Φιλοσοφίας, που ασχολείται με την εύρεση του τι είναι αποδεκτό και ορθό και τι ανάρμοστο και λανθασμένο. Η ηθική, υπόκειται σε μεταβολές, που εξαρτώνται από την κοινωνία, αλλά και την εποχή μέσα στο πλαίσιο της οποίας, εφαρμόζονται. Έτσι, παράγοντες, που επηρεάζουν το κοινωνικό σύνολο, είναι δυνατόν να επιφέρουν αλλαγές και στο σώμα της ηθικής. Ο ορισμός που δίνεται για τον έρωτα, είναι ότι πρόκειται για τη ζωηρή έλξη μεταξύ δύο προσώπων, η οποία συνήθως, σχετίζεται με την επιθυμία για συνουσία. Θεωρείται το ισχυρότερο συναίσθημα έλξης μεταξύ προσώπων, καθώς συμβάλλει και στη διαιώνιση των ειδών και την αναπαραγωγή. Βέβαια, όπως αναφέρθηκε και στον ορισμό της Ηθικής, η αντίληψη για το τι είναι έρωτας, θα πρέπει να αναφερθεί ότι διαφέρει ανάμεσα στους λαούς. Οι Ρωμαίοι, πίστευαν ότι ο έρωτας ήταν ένα συναίσθημα, άγριο ή απλό, χωρίς τίποτα το πνευματικό και στρεφόταν γύρω από την εξωτερική ομορφιά της γυναίκας με τελικό σκοπό την ηδονή και την τεκνοποίηση. Συνήθως στον έρωτα, συμπεριλαμβανόταν και η εγκατάλειψη της ερωμένης. Με την έλευση του χριστιανισμού, η θέση της γυναίκας βελτιώθηκε και σε πολλούς θρύλους της Βόρειας Ευρώπης, παρατηρείται ο λεγόμενος «ιπποτικός έρωτας». Στη συνέχεια, μετά το τέλος του Μεσαίωνα, προέκυψε ο «ρομαντικός έρωτας». Μια παρερμήνευση αυτού του έρωτα, ήταν ο «πλατωνικός έρωτας», η αγνή αγάπη που δεν αποσκοπεί στη σαρκική ηδονή. Και τέλος, έχουμε τον «θείο έρωτα», ο οποίος ξεφεύγει από την αγάπη προς ένα πρόσωπο ή προς τα εγκόσμια. Η πολλαπλότητα και η ποικιλία των μορφών με την οποία εμφανίζεται αυτός, που για τους Έλληνες, ενσαρκώνει τη δύναμη του έρωτα, είναι δηλωτικές της εξέχουσας θέσης του μέσα σε ένα πολιτισμό και ένα σύστημα σκέψης, βαθιά σημαδεμένα από την ερωτική έλξη. Αλλά ο Έρωτας, δεν είναι μόνο μια ιδέα με κεντρική λειτουργία μέσα στο σύστημα με το οποίο, αναπαριστά η ελληνική κοινωνία τις καταβολές της και την δραστηριότητά της. Το βλέπουμε στην πράξη, μέσα από διάφορες περιγραφές από την Αρχαία Ελλάδα. Ο έρωτας, γίνεται ένα από τα κύρια στηρίγματα του πλέγματος των κοινωνικών σχέσεων , που εδραιώνουν αυτά τα σεξουαλικά ήθη μέσα στην πολυμορφία τους. Αφού κατηγοριοποιήσαμε τις μορφές του έρωτα, θα πρέπει να πούμε και για την ηθική του έρωτα. Υπάρχει ηθική στον έρωτα; Τι εννοούμε με τη λέξη «ηθική», όταν αναφερόμαστε στον έρωτα; Συνήθως όταν λέμε ότι υπάρχει ηθική σε κάτι, εννοούμε ότι μας δίνονται τουλάχιστον δύο επιλογές για να πράξουμε. Πολλοί, υποστηρίζουν πως δεν υπάρχει ηθική στον έρωτα, διότι σαν συναίσθημα, αλλά και σαν πράξη, δεν αφήνει επιλογές στα άτομα που τον βιώνουν, όπως είχε υποστηρίξει και ο Αριστοτέλης. Άλλοι πάλι, πιστεύουν ότι υπάρχει ηθική στον έρωτα. Πολλοί εξύμνησαν τον έρωτα, όπως και η Σαπφώ που είχε γράψει για τον Έρωτα: «Γλυκόπικρος Έρως-έρως, που είναι αδύνατον να του ξεφύγει κανείς. Έρως, κυρίαρχος, που γεννήθηκε από το Χάος (και προκαλεί το Χάος), από κτίσεως του Κόσμου. Ο φτερωτός πάρεδρος της Αφροδίτης».