Συνοπτική ιστορία του φιλμ νουάρ και ανάλυση της ταινίας Laura του Otto Preminger

Abstract

Η παρούσα έρευνα αποτελεί τη διατριβή μεταπτυχιακής ειδίκευσης του φοιτητού Παναγιώτη Λιάκου. Μέσα στα πλαίσια των νέων θεωρήσεων πάνω στη σύγχρονη ιστορία και με βάση τα προσωπικά του ενδιαφέροντα, επέλεξε να καταπιαστεί με ένα ζήτημα που αφορά στην ιστορία της τέχνης, και ειδικότερα της τέχνης του κινηματογράφου. Κατά αυτό τον τρόπο, η μεταπτυχιακή αυτή εργασία επιχειρεί να καταπιαστεί με ένα από τα πλέον αγαπητά στους ακαδημαϊκούς αλλά και στο ευρύ κοινό κινηματογραφικά είδη, το φιλμ νουάρ. Για την καλύτερη ανάπτυξη του θέματος, το έργο χωρίζεται σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας μπορεί κανείς να διαβάσει μια συνοπτική ιστορία του είδους του φιλμ νουάρ, με αναφορές στην πιο πρόσφατη βιβλιογραφία καθώς και κριτική αμφισβήτηση αυτής όπου κρίνεται ορθό σύμφωνα με το συγγραφέα της διπλωματικής εργασίας. Κατά το δεύτερο κεφάλαιο, επιχειρείται μια αναδρομή στη ζωή και το πρώιμο έργο του σκηνοθέτη Όττο Πρέμιντζερ, το διάσημο φιλμ νουάρ του οποίου, Laura, θα εξετασθεί σχολαστικά στο τρίτο μέρος της εργασίας. Ο Όττο Πρέμιντζερ υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα, καταγόμενος από μια οικογένεια με πατέρα νομικό που τον επηρέασε βαθύτατα. Ο Πρέμιντζερ κατάλαβε από νωρίς ότι ήθελε να ασχοληθεί με το θέατρο και σε πολύ νεαρή ηλικία τον πρόσεξε ο μεγάλος θεατράνθρωπος Μαξ Ρέινχαρτ. Σε αυτό το δεύτερο κεφάλαιο του έργου θα υπάρχει αναφορά στην πορεία του Πρέμιντζερ από τα θέατρα της Βιέννης, στο Μπρόντγουεϊ και τα μεγάλα χολιγουντιανά στούντιο. Καθότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο μέσα σε μια διπλωματική εργασία να έχει κανείς μια πλήρη εικόνα για το είδος του φιλμ νουάρ, ο συγγραφέας προτίμησε στο τρίτο μέρος της εργασίας του να εστιάσει σε ένα από εκείνα που απασχολούν ακόμα και σήμερα τις νεότερες γενιές καλλιτεχνών και κινηματογραφόφιλων. Πρόκειται για το φιλμ νουάρ του 1944 Laura το οποίο και εξετάζεται σχεδόν σκηνή-σκηνή κατά αυτό το μέρος της εργασίας, με έμφαση στο σενάριο, τις ερμηνείες, τη σκηνογραφία και ενδυματολογία. Θα αποδειχθεί ότι η ψυχανάλυση, ακόμα πιο πολύ και από τη φιλοσοφία είναι σε θέση να ερμηνεύσει ένα κινηματογραφικό έργο- ιδίως δε τις πράξεις των χαρακτήρων του. Στο παράρτημα, τέλος, της παρούσας εργασίας μπορεί κανείς να διαβάσει αποσπάσματα (μεταφρασμένα ίσως για πρώτη φορά στα ελληνικά) από τις αυτοβιογραφίες του σκηνοθέτη Οττο Πρέμιντζερ και της ηθοποιού Τζιν Τίρνεϊ αντιστοίχως που συμπληρώνουν την κυρίως αφήγηση- ιδίως το τρίτο μέρος της εργασίας- αφού φωτίζουν πτυχές των γυρισμάτων της ταινίας Laura. Στο τρίτο και τελευταίο παράρτημα της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας αποτίνεται ένας φόρος τιμής στο σκηνοθέτη Νίκο Νικολαϊδη, που υπήρξε από εκείνους που αγαπούσαν πολύ το είδος της νουάρ ταινίας.