Μυστηριακή λατρεία και κωμωδία στις "Νεφέλες" και στους "Βατράχους" του Αριστοφάνη
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Πατσούρης, Θεόδωρος
Ημερομηνία
2020-09Επιβλέπων
Φουντουλάκης, ΑνδρέαςΘεματική επικεφαλίδα
Αριστοφάνης , 445-385 π.Χ. -- Νεφέλαι ; Αριστοφάνης , 445-385 π.Χ. -- Βάτραχοι ; Τελετουργία στη λογοτεχνία ; Ιεροτελεστίες και τελετές στη λογοτεχνία ; Θέατρο -- Θρησκευτικές απόψεις ; Μυήσεις στη λογοτεχνία ; Αριστοφάνης , 445-385 π.Χ. -- Ερμηνεία και κριτική ; Σάτιρα, Ελληνική -- Ιστορία και κριτική ; Ελληνικό δράμα (Κωμωδία) -- Ιστορία και κριτικήΛέξεις κλειδιά
Μυστήρια: Ελευσίνια, Ορφικά, Διονυσιακά, Κορυβαντικά ; Λατρεία των Γοήτων ; Μαντείο του Τροφώνιου ; Mysteries: Eleusinian, Dionysian, Orphic, Corybantic ; Cult of Sorcerers ; Oracle of TrophoniusΠερίληψη
Η θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα αποτελούσε ένα αναπόσπαστο μέλος της κοινωνίας. Ήταν τόσο βαθιά ριζωμένη που αν προσπαθούσαμε να την αποσπάσουμε από αυτήν τότε θα καταστρέφαμε ολόκληρη την αθηναϊκή και όχι μόνο κοινωνία. Τοιουτοτρόπως, οι αρχαίοι Έλληνες προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να επιτύχουν μια αρμονική σχέση με το Θείο στοιχείο για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν μια ευτυχή και ανέμελη μεταθανάτια ζωή. Τη σχέση αυτή μεταξύ Θεών και ανθρώπων αντιπροσώπευαν τα Μυστήρια, στα οποία οι πιστοί μυούνταν και απολάμβαναν τα επτασφράγιστα μυστικά τους.
Θα πρέπει ακόμη να ειπωθεί ότι τα Μυστήρια περιβάλλονταν από ένα πέπλο σκοτεινότητας καθότι απαγορευόταν να ειπωθεί η διαδικασία των μυητικών τελετών που οδηγούσε στη μύηση. Επομένως θα πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι οι πληροφορίες τις οποίες αντλήσαμε από τα προσφερόμενα κείμενα είναι ενδεικτικές του περιεχομένου και της σημασίας των μυστηρίων. Με άλλα λόγια η βαθύτερη ουσιά των Μυστηρίων παραμένει άγνωστη μέσα στους αιώνες προστατευόμενη από τους ακούραστους και ανίκητους φρουρούς της, τους ίδιους τους μύστες.
Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι όχι μόνο να μελετήσει και να σχολιάσει τα διάφορα είδη μυστηρίων που εντοπίζονται στους Βατράχους και στις Νεφέλες του Αριστοφάνη αλλά ταυτόχρονα να επισημάνει την σχέση τους με την κοινωνία και την πολιτική της εποχής.
Τοιουτοτρόπως η μελέτη αυτή εξέτασε τους Βατράχους σε τρεις άξονες μυστηρίων: Των Ελευσίνιων, των Διονυσιακών και των Ορφικών. Από την άλλη πλευρά στις Νεφέλες εντοπίστηκαν έξι είδη μυστηρίων: Των Ελευσίνιων, των Διονυσιακών, των Ορφικών και των Κορυβαντικών. Επίσης αναφορές γίνονται στη λατρεία των γοήτων αλλά και στο μαντείο του Τροφώνιου που και αυτά εντάσσονται στο μυστηριακό υπόστρωμα του έργου.
Ακόμη, η εργασία αυτή κατέληξε πως σε όλα τα είδη μυστηρίων υπάρχουν κοινά σημεία μερικά από τα οποία είναι: η συμβολική έννοια της καταβάσεως και η σταδιακή αποποίηση του αρχικού χαρακτήρα του μυούμενου, η καταχθόνια γεωγραφία, η έννοια του θρονισμού και οι προφητείες για μια ευτυχισμένη μεταθανάτια ζωή.
Κλείνοντας αποδείξαμε πως υπήρχαν και μυστήρια μη αποδεκτά από την πόλη της Αθήνας, εφόσον δεν αποδέχονται τους πατροπαράδοτους Θεούς και τις πατροπαράδοτες αξίες. Έτσι μελετήσαμε και τη λατρεία των γοήτων που προβάλλει ο Σωκράτης . Από την άλλη πλευρά τα αποδεκτά από την πόλη μυστήρια προβάλλουν την ηθική και πολιτική καθαρότητα που χρειάζεται για την ανάταση της Αθήνας. Στόχος είναι η επιστροφή της πόλης στην εποχή των Μαραθωνομάχων. Απαιτούν δηλαδή την τιμιότητα και την ευσέβεια, αρετές που οδηγούν στην φιλοπατρία. Αυτό τουλάχιστον δηλώνει η επιλογή του ευσεβούς Αισχύλου από τον Διόνυσο στους Βατράχους και η πυρπόληση του Φροντιστηρίου του Σωκράτη από τον Στρεψιάδη στις Νεφέλες.
Περίληψη
Religion in ancient Greece was an integral part of society. It was so deeply rooted that if we tried to detach from it then we would destroy the whole Athenian society.
Thus, the ancient Greeks were trying in every way to attain a harmonious connection with the deity to be able to secure a happy and carefree after life. This connection between Gods and humans represented Mysteries, in which adherents were initiated and enjoyed their seven sealed secrets.
Mysteries were surrounded by a shroud of darkness because it was forbidden to reveal whatever took place in its interior. Therefore, we have to keep in mind that the information which we drew from the offered texts is entirely superficial. In other words the deepest essence of Mysteries remains unknown in centuries protected by their tireless and invincible guards the initiates.
The purpose of this thesis is not only to study and to comment on the different kinds of Mysteries which exist in Frogs and Clouds but simultaneously to point out their connection with society and the politics of their era.
Thus, this thesis examined the Frogs in three axes of Mysteries: the Eleusinian, the Dionysian and the Orphic. On the other side in the Clouds were located six kinds of Mysteries: the Eleusinian, the Dionysian, the Orphic, and the Corybantic . Also, references are made for the cult of Sorcerers but also for the oracle of Trophonius that also are included in mysterious substrate of work.
Moreover this thesis proves that in all kinds of Mysteries there is a common denominator : the symbolic sense of descent and the gradual renunciation of the shaky character of the initiate, the Geography of Hell, the sense of enthronement and the prophecies for a happy life after.
In conclusion, we prove that except for acceptable Mysteries from the city of Athens, there were Mysteries which were unacceptable, because did not comply with the traditional Gods and traditional values. In this way we studied the cult of Sorcerers according to Socrates.
Adversely, the widely acclaimed Mysteries from the city(Athens) show the moral and political purity which is needed for prosperity. The ultimate goal is the return of the city in the era of Marathon fighter, and towards this end honesty and piety are the prerequisite.
Our thesis ends by juxtaposing atheism and the undermining of traditional values. This is declared at least with the choice of the pious Aeschylus from Dionysus in Frogs and the fire of coaching school of Socrates from Strepsiades in Clouds.