Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος (1936-1939): Πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Πανουσοπούλου, Παναγιώτα
Ημερομηνία
2019-05-24Επιβλέπων
Χρήστου, ΑθανάσιοςΘεματική επικεφαλίδα
Ισπανία -- Ιστορία -- Εμφύλιος Πόλεμος, 1936-1939 ; Ισπανία -- Ιστορία -- Εμφύλιος Πόλεμος, 1936-1939 -- Πολιτικές απόψεις ; Ισπανία -- Ιστορία -- Εμφύλιος Πόλεμος, 1936-1939 -- Οικονομικές απόψειςΛέξεις κλειδιά
Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος ; Πολιτική ; ΟικονομίαΠερίληψη
Ο Ισπανικός Εμφύλιος είναι, ίσως, το σημαντικότερο γεγονός που συγκλόνισε
την Ευρώπη στις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Για πολλούς μελετητές ο
Ισπανικός Εμφύλιος αποτέλεσε την πρόβα της επικείμενης επέλασης του φασισμού στην
Ευρώπη.
Ο Ισπανικός Εμφύλιος πόλεμος, που διήρκεσε από τις 17 Ιουλίου 1936 μέχρι την
1η Απριλίου 1939, ήταν ο πόλεμος μεταξύ των Ισπανών Εθνικιστών υπό την καθοδήγηση
του στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο και των Δημοκρατικών Κομμουνιστικών Δυνάμεων
που καθοδηγούνταν από τον Πρόεδρο της Β΄ Ισπανικής Δημοκρατίας Μανουέλ Αθάνια.
Ο πόλεμος έληξε με νίκη των εθνικιστικών δυνάμεων του Φράνκο, οδηγώντας την
Ισπανία σε μία μακρόχρονη περίοδο δικτατορίας και σκοταδισμού. Οι Δημοκρατικοί
υποστηρίζονταν από την Κομμουνιστική Διεθνή και τη Σοβιετική Ένωση, τόσο με όπλα
και χρήματα όσο και με εθελοντές που συγκρότησαν τις Διεθνείς Ταξιαρχίες.
Οι εθνικιστές υποστηρίζονταν από τη Φασιστική Ιταλία και τη Ναζιστική Γερμανία, οι
οποίοι προσέφεραν συνεχώς και αδιάλειπτα το καλύτερο ως τότε πολεμικό υλικό στον
κόσμο και πολεμικά σώματα ελίτ, όπως η γερμανική Λεγεώνα Κόνδωρ και τα «Ιταλικά
Εθελοντικά Σώματα» που συχνά ενεργούσαν αυτόνομα στην πρώτη γραμμή του πυρός.
Το πολιτικό εύρος των Δημοκρατικών Δυνάμεων ήταν μεγάλο, από Φιλελεύθερους αστούς μέχρι Κομμουνιστές και Αναρχικούς επαναστάτες. Η κύρια
δύναμή τους βρισκόταν στις αστικές και βιομηχανικές περιοχές και σε αυτές που είχαν
αυτονομιστικές τάσεις, όπως η Αστούριας και η Καταλονία, αλλά είχαν επίσης ισχυρά
ερείσματα στους ακτήμονες. Μαζί τους τάχτηκαν και η εθνικιστική κυβέρνηση των
Βάσκων αυτονομιστών, πράγμα παράδοξο, που οδήγησε την Αριστερά στο να
χαρακτηριστεί από τους Εθνικιστές ως προδοτική.
Αν και ο πόλεμος κράτησε 3 χρόνια, οι βιαιότητες στη χώρα είχαν ξεκινήσει
καιρό πριν. Ο αριθμός των θυμάτων είναι αμφισβητήσιμος και κυμαίνεται από 300.000
μέχρι 1.000.000 ανθρώπους. Πολλοί από αυτούς τους θανάτους οφείλονται σε μαζικές
εκτελέσεις κατά συντριπτική πλειονότητα από τον κυβερνητικό στρατό.
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου η γερμανική εθνικοσοσιαλιστική
αεροπορία (Luftwaffe) και η αντίστοιχη ιταλική βομβάρδισαν πολλές πόλεις και χωριά.
Ανάμεσά τους και τη βασκική πόλη Γκερνίκα (Guernica/Gernika), την οποία ισοπέδωσαν
στις 26 Απριλίου 1937 σκοτώνοντας μόνο αμάχους. Ο Πάμπλο Πικάσο, συγκλονισμένος
από τη φρίκη της καταστροφής, ζωγράφισε τον ομώνυμο διάσημο πίνακά του και τον
εξέθεσε για πρώτη φορά στο ισπανικό περίπτερο της Διεθνούς Έκθεσης του Παρισιού
του 1937. Ο πίνακας έγινε όργανο προπαγάνδας κατά του φασισμού και του στρατηγού
Φράνκο.
Η διπλωματική μου εργασία θα έχει ως στόχο να εξεταστεί η οικονομική ιστορία
του Ισπανικού Εμφυλίου και για τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές και πώς η οικονομική
στήριξη τρίτων κρατών, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που έπληξε την Ευρώπη
και τον κόσμο συνολικά ήδη από το 1929, τελικά έκρινε την έκβαση του πολέμου.
Εξάλλου, οι πολιτικές επιλογές διαχρονικά, είναι σε άμεση συνάρτηση με την οικονομία.
Οι συνέπειες του Ισπανικού Εμφυλίου είχαν αντίκτυπο τόσο στον Β’ Παγκόσμιο
Πόλεμο, όπως σημειώθηκε και παραπάνω, όσο ακόμη και στο σήμερα καθώς οι ισχυρές
αποσχιστικές τάσεις που παρατηρούνται σε διάφορες περιοχές στη διάρκειά του (Χώρα
των Βάσκων, Καταλονία), επηρεάζουν, όπως είδαμε και το καλοκαίρι που πέρασε, τη
σημερινή πολιτική κατάσταση στην Ισπανία, αλλά και στην Ευρώπη.
Με τη μελέτη της οικονομικής ιστορίας του Ισπανικού Εμφυλίου, θα μπορέσουμε
να εξάγουμε συμπεράσματα για το ποιοι πραγματικά ευνοήθηκαν από την έκβασή του,
όχι μόνο πολιτικά, αλλά και οικονομικά με την ανάπτυξη των επιχειρήσεών τους. Ακόμη
και ο Πρόδρομος Μποδοσάκης, ένας μεγάλος εθνικός ευεργέτης, είχε ενεργή οικονομική
συμμετοχή στον Ισπανικό Εμφύλιο, στηρίζοντας και τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές και
αποκομίζοντας σημαντικά οικονομικά οφέλη.