Αθλητικός ακτιβισμός
Sports activism
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Κουλουμπός, Ιωάννης
Ημερομηνία
2023-11-17Επιβλέπων
Αντωνοπούλου, ΠαναγιώταΘεματική επικεφαλίδα
Αθλητικός ακτιβισμός ; Ακτιβισμός - Κοινωνικές απόψεις ; Επικοινωνία στον αθλητισμό ; Μέσα μαζικής ενημέρωσης και αθλητισμός ; Ποδόσφαιρο - Κοινωνικές απόψεις ; Ποδοσφαιρικές ομάδες - Κοινωνικές απόψεις ; Sports activism ; Activism - Social aspects ; Communication in sports ; Mass media and sports ; Soccer - Social aspects ; Soccer teams - Social aspectsΛέξεις κλειδιά
Αθλητικός ακτιβισμός ; Αλληλεγγύη ; Ανθρώπινα δικαιώματα ; Αντιρατσισμός ; Αντιφασισμός ; Αυτοοργάνωση ; Ελευθερία έκφρασης ; Εμπορευματοποίηση ; Έμφυλα στερεότυπα ; Κοινωνική δικαιοσύνη ; Κοινωνικά κινήματα ; Sports activism ; Solidarity ; Human rights ; Anti-racism ; Anti-fascism ; Self-organisation ; Freedom of expression ; Commercialization ; Gender stereotypes ; Social justice ; Social movementsΠερίληψη
Η εργασία αυτή αποτελεί ερευνητική μελέτη, που πραγματεύεται το φαινόμενο του αθλητικού ακτιβισμού και καλύπτει χρονολογικά το φάσμα από την εμφάνιση των πρώτων κοινωνικών κινημάτων, μέχρι και σήμερα. Στο πλαίσιο της χαρτογράφησης του αθλητικού τοπίου και ειδικότερα του ποδοσφαιρικού χώρου, επιχειρείται η προσέγγιση της γερμανικής ομάδας FC St. Pauli, που μετέχει στη δεύτερη κατηγορία της Γερμανίας. Σκοπός της έρευνας, είναι η ενδελεχής ανάλυση των κοινωνικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών του σωματείου, του αξιακού του κώδικα, της αθλητικής και κοινωνικοπολιτικής δράσης του, των στάσεων σε έμφυλα ζητήματα, των μορφών επικοινωνίας και συλλογικής έκφρασης και γενικότερα όλων όσων πρεσβεύει, ώστε να αναδειχθεί το ποδόσφαιρο ως ένας ισχυρός παράγοντας για την επίτευξη θετικών κοινωνικών αλλαγών, δίνοντας το έναυσμα για έναν κόσμο με περισσότερη δικαιοσύνη και λιγότερες αυθαιρεσίες. Χρησιμοποιώντας τη δύναμη της δημοφιλίας του, το λαοφιλέστερο άθλημα στον πλανήτη, μπορεί να εργαλειοποιηθεί για την αποδόμηση των κερδοσκοπικών πρακτικών και να διαφοροποιηθεί από την εμπορευματοποιημένη σύγχρονη εκδοχή του, ώστε να γίνει εφικτή η επανάκτηση του αθλήματος από την εργατική τάξη, επιστρέφοντας στις προπατορικές ρίζες του. Ουσιαστικά, επιδιώκεται μια διαφορετική προσέγγιση στον χώρο του αθλητισμού με περιεχόμενο, όπου δίνεται έμφαση στις κοινωνικές δράσεις, έναντι των εταιρικών συμφερόντων. Η FCSP αποτελεί μία εναλλακτική πρόταση με χορτάρινο υπόβαθρο, η οποία στοχεύει να υποκαταστήσει ένα υπολειμματικό κοινωνικό κράτος, να αναδείξει τον ταξικό χαρακτήρα του σπορ, ενώ ταυτόχρονα μεριμνά για τις μειονότητες και τους κοινωνικά αδύναμους, αλλάζοντας ριζικά την οπτική γωνία θεώρησης των πραγμάτων. Η μοντερνοποίηση του ποδοσφαίρου ανέδειξε μία βιομηχανία δισεκατομμυρίων, ενώ η επαγγελματοποίηση και η εμπορευματοποίηση διαμόρφωσαν το στάτους του αθλήματος σε παγκόσμια κλίμακα. Παρά τους μετασχηματισμούς στη σύγχρονη εποχή, την εισροή κεφαλαίων, την είσοδο επιχειρηματικών κολοσσών και την πολιτική διαφθορά, το δημοφιλέστερο άθλημα της ανθρωπότητας καταφέρνει να διατηρεί την επαναστατική πτυχή του και να αναδεικνύεται σε πλατφόρμα πολιτικής και κοινωνικής διαμαρτυρίας για την επίτευξη αλλαγών. Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να κατανοήσει την οικειοποίηση του αθλητισμού ως ένα πεδίο αλληλεγγύης, κοινωνικής αφύπνισης, κινητοποίησης και αντίστασης ενάντια στην άκρατη εμπορευματοποίηση, στον φασισμό, στον ρατσισμό και στην καταπίεση, παραθέτοντας εναλλακτικές μορφές κοινωνικής συγκρότησης και τρόπου ζωής. Η εργασία βασίζεται στην ποιοτική έρευνα, αξιοποιώντας την μεθοδολογία της μελέτης περίπτωσης της ποδοσφαιρικής ομάδας FC St. Pauli. Η μελέτη αξιοποίησε ερευνητικό υλικό κειμένων και αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, fanzines και οπαδικές ιστοσελίδες, πληροφορίες και δεδομένα που προήλθαν από επιτόπια παρατήρηση και κατ’ ιδίαν συνεντεύξεις με μέλη του συνδέσμου St. Pauli Chania club. Από τα αποτελέσματα της ερευνητικής προσπάθειας, προέκυψε ότι το αυτοοργανωμένο αθλητικό σωματείο συνδέεται με μορφές συλλογικής διαμαρτυρίας και πολιτικού ακτιβισμού, ενσαρκώνοντας χαρακτηριστικά κοινωνικού κινήματος, που διεκδικεί αλλαγές τόσο στο ποδόσφαιρο, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο και προσδοκεί την ανατροπή του καπιταλιστικού μοντέλου και της νεοφιλελεύθερης λογικής, που διέπει την ελεύθερη αγορά της παγκοσμιοποίησης. Προβάλλεται ένα εναλλακτικό μοντέλο εκδημοκρατισμού και συμμετοχικότητας, μη ιεραρχικό και με οριζόντιες μορφές οργάνωσης, το οποίο δεν διστάζει να συγκρουστεί με την ηγεμονία, θέτοντας ζητήματα ανισοτήτων, διακρίσεων, ξενοφοβίας, αλληλεγγύης, αντιφασισμού, άμεσης δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης σε αθλητικό φόντο. Η «στρογγυλή θεά» εξακολουθεί να συναρπάζει τα πλήθη, επαληθεύοντας την αντίληψη του Μπομπ Μάρλεϊ: «Το ποδόσφαιρο είναι ελευθερία».
Περίληψη
This paper is a research study, discussing the phenomenon of sports activism, covering the chronological period from the emergence of the first social movements until today. In the context of mapping the sporting landscape and the football field in particular, an attempt is made to approach the German team FC St. Pauli, which is part of the second division in Germany. The aim of the research is to thoroughly analyse the social and cultural characteristics of the club, its value code, its sporting and socio-political action, its attitudes towards gender issues, its forms of communication and collective expression and, in general, everything it stands for, in order to highlight football as a powerful factor for achieving positive social change and providing a trigger towards a world with more justice and less arbitrariness. Using the power of its popularity, the most popular sport on the planet can be used as an instrument to disrupt speculative practices; it can also differentiate itself from its commercialized modern version by returning to its ancestral roots, so that the working class may reclaim the sport. In essence, a different approach is being sought in the field of sport, with a content that emphasises social actions over corporate interests. The FCSP is a grassroots alternative that aims to substitute a residual welfare state, highlighting the class nature of sport, while at the same time caring for minorities and the socially disadvantaged, radically changing the angle of looking at things. Football’s modernisation has given rise to a billion-sized industry, while professionalisation and commercialisation have shaped the sport’s status on a global scale. Despite the transformations experienced during the modern era, the influx of capital, the entry of business giants and political corruption, humanity’s most popular sport manages to retain its revolutionary aspect and emerge as a platform for political and social protest, to achieve change. This study attempts to understand the appropriation of sport as a field of solidarity, social awakening, mobilisation and resistance against unbridled commercialisation, fascism, racism and oppression, by presenting alternative forms of social organisation and lifestyle. The study is based on qualitative research, making use of the case study methodology in the case of the FC St. Pauli football team. Research material, consisting of texts and social media posts, fanzines and fan websites, information and data obtained from field observation and face-to-face interviews with members of the St. Pauli Chania club association, were used is the study. From the results of the research effort, it emerged that the self-organized sports club is associated with forms of collective protest and political activism, embodying characteristics of a social movement that demands changes both in football and at the social level and aspires to overturn the capitalist model and the neoliberal logic that governs the free market of globalisation. It puts forward an alternative model of democratisation and participation, non-hierarchical and having horizontal forms of organisation; this model does not hesitate to confront hegemony, raising the issues of inequality, discrimination, xenophobia, solidarity, anti-fascism, direct democracy and social justice on a sporting background. The “round goddess” continues to fascinate crowds, corroborating Bob Marley’s notion that “football is freedom”.