Η επίδραση εκπαιδευτικής παρέμβασης σε κλινικούς νοσηλευτές σχετικά με την ασφαλή χρήση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού

Abstract

Εισαγωγή: Τα τελευταία χρόνια, η αλματώδης πρόοδος της τεχνολογίας έχει επηρεάσει αναπόφευκτα και το χώρο της υγείας, με την εισαγωγή σε αυτή πολλών νέων κατηγοριών ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού που σκοπό έχουν τη βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας υγείας, την ποιοτικότερη παροχή υπηρεσιών υγείας και τη γρήγορη αποκατάσταση των ασθενών. Σκοπός: Η διερεύνηση του τρόπου και των μεθόδων, με τις οποίες οι νοσηλευτές εκπαιδεύονται στην εκμάθηση των βασικών αρχών λειτουργίας και τη χρήση του Ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού που χρησιμοποιείται στην καθημερινή κλινική πρακτική. Επιπλέον, διερευνώνται οι θετικές αλλά και αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης του καθώς και οι πιθανές συνέπειες τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους νοσηλευτές. Μεθοδολογία: Το αρχικό δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 733 νοσηλευτές εκ των οποίων 6 δεν έδωσαν συγκατάθεση συμπλήρωσης και κατά συνέπεια το τελικό δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 727 νοσηλευτές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Δευτεροβάθμιων, Τριτοβάθμιων Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων της Χώρας εγγεγραμμένοι σε Νοσηλευτικούς Φορείς και Επιστημονικές Εταιρείες που εργάζονται σε Κλινικές ή Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας και σε Δομές Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης. Στην πρώτη φάση της μελέτης, πραγματοποιήθηκε κατασκευή νέου ερωτηματολογίου, το οποίο στηρίχθηκε στα ερωτηματολόγια των McConnell Ε. Α. (1995), Paclova, S., Mornstein, V. & Caruana, C. J. (2009) και Liu, S., Cheng, P., Huang, H. and Zhang, Q. (2013). Επίσης, διενεμήθη και η ελεύθερη στο διαδίκτυο κλίμακα ποσοτικής εκτίμησης του άγχους του Hamilton (1976). Στη δεύτερη φάση της μελέτης πραγματοποιήθηκαν εκπαιδευτικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο διαδραστικών κλινικών φροντιστηρίων με επίδειξη ή και εκπαίδευση στις ίδιες τις συσκευές (Hands-On Training), που αφορούσαν στην αξιολόγηση των γνώσεων στην ασφαλή χρήση του παλμικού οξυμέτρου, των χειρουργικών διαθερμιών και των απινιδωτών σε δείγμα 78, 62 και 65 νοσηλευτών αντίστοιχα με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων πριν και μετά από κάθε εκπαιδευτική παρέμβαση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι Χειρουργικές Διαθερμίες και ο Απινιδωτής επιλέχθηκαν ως συσκευές για την εκπαιδευτική παρέμβαση με βάση τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης του ερωτηματολογίου ανίχνευσης εκπαιδευτικών αναγκών, όπου για τις συγκεκριμένες συσκευές παρουσιάστηκαν αυξημένα ποσοστά άγχους των νοσηλευτών κατά τη χρήση των συσκευών αυτών. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε επιλογή για εκπαιδευτική παρέμβαση και του Παλμικού Οξυμέτρου, εξαιτίας του γεγονότος ότι η συγκεκριμένη συσκευή αν και δεν επιφέρει αύξηση του άγχους των νοσηλευτών κατά τη χρήση της, παρόλα αυτά από τη βιβλιογραφία φάνηκε ότι υπάρχει κενό γνώσης σε αυτή το οποίο είναι καταγεγραμμένο τόσο στην Ελληνική όσο και στην Ξενόγλωσση βιβλιογραφία (Κιέκκας και συν., 2012; Kiekkas et al., 2013; Milutinovic, Repic, and Arandelovic, 2016). Οι μέσες τιμές (mean), οι τυπικές αποκλίσεις (Standard Deviation=SD) και οι διάμεσοι (median) και τα ενδοτεταρτημοριακά εύρη (interquartile range) χρησιμοποιήθηκαν για την περιγραφή των ποσοτικών μεταβλητών. Οι απόλυτες (Ν) και οι σχετικές (%) συχνότητες χρησιμοποιήθηκαν για την περιγραφή των ποιοτικών μεταβλητών. Για τη σύγκριση ποσοτικών μεταβλητών μεταξύ δυο ομάδων χρησιμοποιήθηκε το Student’s t-test. Για τη σύγκριση ποσοτικών μεταβλητών μεταξύ περισσοτέρων από δυο ομάδων χρησιμοποιήθηκε o παραμετρικός έλεγχος ανάλυσης διασποράς (ANOVA). Για τον έλεγχο του σφάλματος τύπου Ι, λόγω των πολλαπλών συγκρίσεων χρησιμοποιήθηκε η διόρθωση κατά Bonferroni σύμφωνα με την οποία το επίπεδο σημαντικότητας είναι 0,05/κ (κ= αριθμός των συγκρίσεων). Για τον έλεγχο της σχέσης δυο ποσοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman (r). Η συσχέτιση θεωρείται χαμηλή όταν ο συντελεστής συσχέτισης (r) κυμαίνεται από 0,1 έως 0,3, μέτρια όταν ο συντελεστής συσχέτισης κυμαίνεται από 0,31 έως 0,5 και υψηλή όταν ο συντελεστής είναι μεγαλύτερος από 0,5. Για τη σύγκριση των σωστών απαντήσεων πριν και μετά την παρέμβαση χρησιμοποιήθηκε το McNemar test. Για τη σύγκριση των βαθμολογιών γνώσεων πριν και μετά την παρέμβαση χρησιμοποιήθηκε το paired t-test. Η ανάλυση γραμμικής παλινδρόμησης (linear regression analysis) με τη διαδικασία διαδοχικής ένταξης/αφαίρεσης (stepwise) χρησιμοποιήθηκε για την εύρεση ανεξάρτητων παραγόντων που σχετίζονται με τις μεταβολές στις βαθμολογίες γνώσεων από την οποία προέκυψαν συντελεστές εξάρτησης (β) και τα τυπικά σφάλματά τους (standard errors=SE). Η εσωτερική αξιοπιστία του ερωτηματολογίου ελέγχθηκε με τη χρήση του συντελεστή Cronbach’s-α. Τα επίπεδα σημαντικότητας είναι αμφίπλευρα και η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο 0,05. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 19.0. Αποτελέσματα: Το 92,1% των νοσηλευτών θεωρεί ότι η χρήση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού στην καθημερινή κλινική πρακτική οδηγεί πολύ/πάρα πολύ στη βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας υγείας. Επίσης, το 90,9% των νοσηλευτών θεωρεί ότι η χρήση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού στην καθημερινή κλινική πρακτική οδηγεί πολύ/πάρα πολύ στην ασφάλεια του ασθενούς και το 88,7% στη σωστή διάγνωση για την κατάσταση υγείας του ασθενούς. Το 67,3% των νοσηλευτών ήταν ενήμεροι σχετικά με τις επιπτώσεις από τη χρήση της συσκευής στην υγεία και ασφάλεια του ασθενή και το 59,7% σχετικά με τις επιπτώσεις από τη χρήση της συσκευής στην ατομική τους υγεία και ασφάλεια. Το 20,7% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι η χρήση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού στην καθημερινή κλινική πρακτική αύξησε πολύ/πάρα πολύ το χρόνο επιτήρησης εκ μέρους της ορθής και χωρίς προβλήματα λειτουργίας του. Συμπεράσματα: Οι νοσηλευτές πραγματοποιούν συχνή χρήση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού καθημερινά. Επίσης, ένα μεγάλο μέρος των νοσηλευτών έχει διδαχθεί στο παρελθόν μάθημα σχετικό με τη χρήση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, στοιχείο που καταδεικνύει την επιθυμία και την ανάγκη του νοσηλευτικού προσωπικού να εκπαιδεύεται στη χρήση του εν λόγω εξοπλισμού. Η εκπαίδευση σε προπτυχιακό επίπεδο δεν είναι επαρκής. Η μετά τη βασική εκπαίδευση στην ασφαλή χρήση του Ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, βελτιώνει το επίπεδο των γνώσεων και των πρακτικών των νοσηλευτών. Απαιτείται συνεχιζόμενη εκπαίδευση και επικαιροποίηση των γνώσεων δεδομένης της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας στο χώρο της υγείας.