Το μοτίβο της ασυλίας στην αρχαία Ελληνική τραγωδία και η αποτύπωσή του στην αγγειογραφία της κλασικής εποχής.

Abstract

Η διατριβή στοχεύει να συνεισφέρει στον εμπλουτισμό των γνώσεών μας σχετικά με τον θεσμό της ασυλίας στην κλασική Ελλάδα και τη λειτουργία του ως δραματικού μοτίβου στην αρχαία ελληνική τραγωδία του 5ου αι. π.Χ. Παράλληλα αποσκοπεί στην κατανόηση της σχέσης μεταξύ μύθου,κειμένου και εικόνας και διερευνά το ερώτημα αν και κατά πόσον η μελέτη της αγγειογραφίας μπορεί να συμβάλει στην ανάκτηση μέρους του χαμένου θεάματος του αττικού δράματος. Μελετώνται τέσσερα ακέραια σωζόμενα δράματα ικεσίας στα οποία η πλοκή δομείται γύρω από το μοτίβο ασυλίας (Altarmotiv): Αισχύλου Ικέτιδες και Ευμενίδες, Σοφοκλέους Οιδίπους επί Κολωνώ, Ευριπίδου Ηρακλείδαι. Συγχρόνως εξετάζονται οι σκηνές ασυλίας της ερυθρόμορφης αγγειογραφίας που έχουν συνδεθεί στη βιβλιογραφία με τα παραπάνω δράματα. Συμπληρωματικά, μελετώνται δύο αποσπασματικά σωζόμενες τραγωδίες του Ευριπίδη, η Αλκμήνη και ο Τήλεφος: με βάση τα σωζόμενα αποσπάσματα, τη μυθολογική παράδοση, τις φιλολογικές μαρτυρίες και το αγγειογραφικό υλικό επιχειρείται να δοθεί απάντηση στο ερώτημα αν το μοτίβο ασυλίας αποτελούσε στις τραγωδίες αυτές ένα στοιχείο της δράσης και κατά πόσον η εικονογραφική μαρτυρία μπορεί να συντελέσει στην ανασύνθεση της πλοκής τους. Το αγγειολογικό υλικό που εξετάζεται χρονολογείται από τα μέσα περίπου του 5ου αι. π.Χ. μέχρι τα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Πρόκειται για ερυθρόμορφα αγγεία εργαστηρίων και των εργαστηρίων της Κάτω Ιταλίας και Σικελίας. Με δεδομένο ότι οι σκηνές ασυλίας "τραγικής έμπνευσης" αποτελούσαν δημοφιλές διαοσμητικό μοτίβο της ερυθρόμορφης αγγειογραφίας στη Μεγάλη Ελλάδα και τη Σικελία του 4ου αι. π.Χ., συγκεντρώνονται στοιχεία για την κατανόηση της σχέσης των Ελλήνων αλλά και των μη ελληνικών πληθυσμών τηε Δύσης με το αττικό δράμα. Η έρευνα βασίστηκε στα κείμενα των σωζόμενων δραμάτων, σε μαρτυρίες αρχαίων πηγών, στο αγγειογραφικό ααρχαιολογικό υλικό, καθώς και στη βιβλιογραφία που εστιάζει στη λειτουργία του μοτίβου ασυλίας ως δομικού στοιχείου της τραγωδίας και στην πολιτική, κοινωνική και ανθρωπολογική διάσταση του θεσμού της ικεσίας - ασυλίας στην αρχαία Ελλάδα. Η πρωτοτυπία της έρευνας έγκειται στη διεπιστημονική προσέγγιση των τραγικών σκηνών ασυλίας από φιλολογική, θεατρολογική και αρχαιολογική σκοπιά.