Η Οργάνωση της Δικαιοσύνης στο Νέο Ελληνικό Κράτος κατά την Καποδιστριακή και Οθωνική περίοδο

Abstract

Η παρούσα μελέτη ανήκει στο πεδίο της ιστορίας του δικαίου και εξετάζει την οργάνωση της δικαιοσύνης στο νέο Ελληνικό κράτος, που προέκυψε μετά την εθνεγερσία και συγκεκριμένα την περίοδο, που τις τύχες της χώρας οι Έλληνες εμπιστεύτηκαν, με την Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνας στον Ιωάννη Καποδίστρια και την περίοδο, κατά την οποία οι μεγάλες δυνάμεις όρισαν τον, υιό του ηγεμόνα της Βαυαρίας Λουδοβίκο Ά Βίττελσμπαχ, Όθωνα, Βασιλιά του Ελληνικού κρατιδίου. Στο πρώτο κεφάλαιο της διατριβής μεταπτυχιακής ειδίκευσης γίνεται μια αναδρομή στο δίκαιο του ελληνικού χώρου και παρουσιάζεται συνοπτικά η εξέλιξη του κατά την πάροδο του χρόνου. Η αναδρομή ξεκινά με τη παρουσίαση του δικαίου στους αρχαϊκούς χρόνους, τις μυκηναϊκές πόλεις και το έργο των μεγάλων νομοθετών σε Αθήνα, Σπάρτη και αλλού. Συνεχίζεται στους κλασσικούς χρόνους και στην Ελληνιστική εποχή η επισκόπηση του δικαιϊκού συστήματος και φτάνουμε στη εξέταση του Ρωμαϊκού δικαίου που πλέον συστηματοποιεί και καλλιεργεί το δικαιϊκό πλαίσιο και θεμελιώνει την νομική επιστήμη. Η αναδρομή κλίνει με την επιθεώρηση του βυζαντινού δικαίου, που με την επίδραση του Χριστιανισμού μετεξελίσσει το Ρωμαϊκό δίκαιο και δημιουργεί τη λόγια νομική παράδοση που θα χρησιμοποιηθεί ως βάση από τους υπόδουλους, στους Οθωμανούς, Έλληνες, για την ανάπτυξη αυτόνομων δικαστικών θεσμών. Ακολουθεί στο δεύτερο κεφάλαιο, εν συνόψει, η κατάσταση του δικαίου στην Τουρκοκρατία. Γίνεται μνεία της διοικητικής και δικαστικής συγκρότησης του κράτους των Οθωμανών και διατρέχονται οι δικαστικοί θεσμοί που ανέπτυξαν οι υπόδουλοι Έλληνες, τα Εκκλησιαστικά και Κοινοτικά δικαστήρια, εξετάζεται ο αφορισμός ως αποδεικτικό και δικονομικό μέσο και η κατάσταση ιδιαίτερα του ιδιωτικού δικαίου των Ελλήνων, καθώς και του ποινικού . Έπεται στο τρίτο κεφάλαιο, η έκθεση της νομοθετικής πολιτικής στο τομέα της απονομής της δικαιοσύνης που άσκησαν τα τοπικά πολιτεύματα και οι εθνικές συνελεύσεις της επαναστατημένης Ελλάδας. Στο τέταρτο και το πέμπτο κεφάλαιο αναπτύσσεται το κυρίως θέμα της εργασίας, αφού παρουσιάζεται αμιγώς το παραγόμενο νομοθετικό έργο που αφορά την σύσταση των δικαστηρίων, καθώς και το εφαρμοστέο ουσιαστικό και δικονομικό δίκαιο για την απονομή της δικαιοσύνης, από την Καποδιστριακή διοίκηση, την προσπάθεια ετερόνομης απονομής του δικαίου που επιχείρησε και την εργώδη προσπάθεια κυρίως της αντιβασιλείας του Όθωνα και μετέπειτα της Μοναρχίας του, απόλυτης και συνταγματικής, για τη σύστασή και λειτουργία τριών βαθμίδων δικαστηρίων και τη συγκρότηση των βασικών κωδίκων, βασισμένων κυρίως σε ξένα πρότυπα, όπως και τις ενέργειες για σύνταξη αστικού κώδικα με συγκερασμό λόγιας και δημώδους νομικής παράδοσης, τη λειτουργία της νομικής σχολής και της διαμάχης των νομοδιδασκάλων σχετικά με το προσήκον εφαρμοστέο αστικό δίκαιο.