Γνώσεις και στάσεις των ιατρών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης σχετικά με τη χορήγηση αντιβιοτικών σε ασθενείς. Η περίπτωση του νομού Κορινθίας

Abstract

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Τα αντιβιοτικά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη θεραπεία των μολυσματικών ασθενειών. Η υπερβολική χρήση τους αποτελεί σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας και υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ της χρήσης και της εμφάνισης ανθεκτικών βακτηρίων, τόσο σε ατομικό όσο και σε επίπεδο κοινότητας. Η ακατάλληλη και αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών παρατηρείται σε όλα τα συστήματα υγείας και σε όλες τις ομάδες ασθενών παγκοσμίως. Η υπερβολική συνταγογράφηση αντιβιοτικών εκθέτει τους ασθενείς σε περιττό κίνδυνο εμφάνισης παρενεργειών, αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, καθώς και τα σχετικά έξοδα υγειονομικής περίθαλψης . Τα αντιβιοτικά συμβάλλουν στο 15% - 16% των περιπτώσεων ανεπιθύμητων ενεργειών (ADRs), που σχετίζονται κυρίως με τη συχνότητα χορήγησης που αντιπροσωπεύει περίπου το 23% όλων των ανεπιθύμητων ενεργειών που καταγράφηκαν. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες πρέπει να αναφέρονται υποχρεωτικά από τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, τους ασθενείς και τις φαρμακευτική εταιρείες στα εθνικά κέντρα φαρμακοεπαγρύπνησης κάθε χώρας. ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή των γνώσεων και στάσεων των ιατρών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης στο Νομό Κορινθίας σχετικά με τη χορήγηση αντιβιοτικών, τη μικροβιακή αντοχή και τη φαρμακοεπαγρύπνηση σε ασθενείς. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Για την μέτρηση των γνώσεων και στάσεων διεξήχθη συγχρονική έρευνα από τον Μάϊο έως τον Σεπτέμβριο του 2019.Ο πληθυσμός αναφοράς ήταν εργαζόμενοι ιατροί στα Κέντρα Υγείας και στα Περιφερειακά Ιατρεία του Νομού Κορινθία .Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά και τα 5 Κέντρα Υγείας του νομού, ΚΥ Κιάτου, ΚΥ Ξυλοκάστρου, ΚΥ Λουτρακίου, ΚΥ Νεμέας και ΚΥ Γκούρας. Βάσει των διαθέσιμων στοιχείων σχετικά με το προσωπικό των υπό μελέτη Κέντρων Υγείας, την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας, εστάλησαν συνολικά 57 ερωτηματολόγια από τα οποία συλλέχθηκαν τα 41 (RR=72%). Το ερωτηματολόγιο εκτός των κοινωνικο-δημογραφικών χαρακτηριστικών, περιλάμβανε ερωτήσεις για τις γνώσεις και τις στάσεις σχετικά με τη α) χορήγηση –συνταγογράφηση αντιβιοτικών β) τη μικροβιακή αντοχή και γ)τη φαρμακοεπαγρύπνηση. Οι στατιστικές αναλύσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τη διεξαγωγή των αποτελεσμάτων ήταν η ανάλυση αξιοπιστίας του ερωτηματολογίου, περιγραφική και επαγωγική στατιστική, ανάλυση συσχέτισης και λογιστική παλινδρόμηση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το 97,5% των ιατρών δήλωσε ότι η μικροβιακή αντοχή αποτελεί σημαντικό εθνικό πρόβλημα. Ως σημαντικές/πολύ σημαντικές αιτίες μικροβιακής αντοχής αναφέρθηκαν η καταχρηστική συνταγογράφηση (100%), η αυθαίρετη χρήση αντιβιοτικών από ασθενείς (97,5%), η χορήγηση αντιβιοτικών από τους φαρμακοποιούς χωρίς συνταγογράφηση (85,4%) και η χρήση αντιβιοτικών ευρέως φάσματος (82%). Η πλειοψηφία των ιατρών δήλωσε ως πολύ σημαντικό και σημαντικό μέτρο μείωσης της καταχρηστικής συνταγογράφησης την ύπαρξη και τήρηση εθνικών/διεθνών οδηγιών και πρωτοκόλλων (95,2%) και ως δεύτερο επίσης πολύ σημαντικό μέτρο την εκπαίδευση στη συνταγογράφηση (82,1%). Η πιο σημαντική ανεπιθύμητη ενέργεια της κατάχρησης αντιβιοτικών που αναφέρθηκε από τους ιατρούς είναι η μικροβιακή αντοχή, ακολουθούμενη από την καταστροφή των χρήσιμων βακτηριδίων και εξασθένηση της ανοσίας. 68,3% των ιατρών αναφέρει ότι χορηγεί συχνά/πολύ συχνά εμπειρική θεραπεία για πιθανή στρεπτοκοκκική λοίμωξη από στρεπτόκοκκο Ομάδας Α, όταν υπάρχει πυρετός και εξιδρωματική φαρυγγίτιδα. 46,3% χορηγεί σπάνια αντιβιοτικά για την πρόληψη δευτερογενούς βακτηριακής λοίμωξης σε παιδιά με ιογενή λοίμωξη του αναπνευστικού, χωρίς άλλα προβλήματα υγείας. 60% εφαρμόζει συχνά/πολύ συχνά τη τακτική της προσεκτικής αναμονής σε μη επιλεγμένη οξεία μέση ωτίτιδα σε παιδιά. 58,5% των ιατρών αναφέρει ότι σπάνια αισθάνεται διαγνωστική αβεβαιότητα. Ο κυριότερος τρόπος μείωσης της διαγνωστικής αβεβαιότητας σύμφωνα με τους συμμετέχοντες ήταν τα Διαθέσιμα rapid test για διάγνωση στρεπτόκοκκου Α (63,4%). 63,4% δήλωσε ότι το οικονομικό κόστος της καταχρηστικής συνταγογράφησης είναι υψηλό. Ωστόσο, 54,1% δήλωσε ότι όταν πρόκειται να χορηγήσει αντιβιοτικό, προτείνει συνήθως πρωτότυπο. 82,9% των ιατρών αναφέρει ότι σπάνια συναντά ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τη χορήγηση ενός αντιβιοτικού. 51,2% των ιατρών αναφέρει ότι σπάνια δηλώνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες και 29,3% δηλώνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες μέσω της κίτρινης κάρτας του ΕΟΦ. 55% των ιατρών γνωρίζει ότι όλοι οι επαγγελματίες υγείας έχουν την υποχρέωση επίσημης δήλωσης των ανεπιθύμητων ενεργειών. Η ηλικία, η ειδικότητα, η θέση, η κατοχή μεταπτυχιακών τίτλων και ο τύπος μονάδας υγείας αποτελούν στατιστικά σημαντικούς παράγοντες επιρροής των γνώσεων και στάσεων των ιατρών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης στο Νομό Κορινθίας σχετικά με τη χορήγηση αντιβιοτικών, τη μικροβιακή αντοχή και τη φαρμακοεπαγρύπνηση σε ασθενείς (p ≤0.05). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα ευρήματα της παρούσας μελέτης προκειμένου να οργανώσουν προγράμματα εκπαίδευσης για τους ιατρούς της ΠΦΥ σχετικά με την μείωση της καταχρηστικής συνατογράφησης, την ορθή χορήγηση των αντιβιοτικών και την φαρμακοεπαγρύπνηση. Επίσης η μελλοντική έρευνα μπορεί να ενσωματώσει νέους παράγοντες από την τελευταία βιβλιογραφία στο υφιστάμενο μοντέλο για να την επικαιροποίηση των γνώσεων, δεδομένης της δυναμικής φύσης του θέματος.