Γνώσεις και στάσεις των ιατρών της Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης σχετικά με τη χορήγηση αντιβιοτικών σε ασθενείς. Η περίπτωση του νομού Λακωνίας

Abstract

Από την ανακάλυψη τους, τα αντιβιοτικά έχουν σώσει εκατομμύρια ζωές από τις βακτηριακές λοιμώξεις. Ωστόσο η ευρεία κατανάλωση και η συστηματική χρήση των αντιβιοτικών από τους ανθρώπους και τα ζώα καθώς και η εκτεταμένη χρήση στην γεωργία, έχουν ενθαρρύνει την εμφάνιση και την εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής. Η μικροβιακή αντοχή αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως. Η βασικότερη αιτία που εντείνει το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής είναι η καταχρηστική συνταγογράφηση. Τα αντιβιοτικά αποτελούν τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα στη πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη σε περιπτώσεις που αγγίζουν το 80-90%, κυρίως για λοιμώξεις του αναπνευστικού ιογενούς αιτιολογίας. Τέλος, η μικροβιακή αντοχή αποτελεί απειλή και για την ασφάλεια των ασθενών σε κάθε περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης καθώς εκτός από ότι οι λοιμώξεις από πολυανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια μπορεί να είναι σοβαρές, θανατηφόρες και δαπανηρές, μπορεί να έχουν ως άμεση συνέπεια την αύξηση των ανεπιθύμητων ενεργειών λόγω της ευρείας χρήσης αυτών. ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας διπλωματικής είναι η καταγραφή των γνώσεων και στάσεων των ιατρών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης στο Νομό Λακωνίας σχετικά με τη χορήγηση αντιβιοτικών, τη μικροβιακή αντοχή και τη φαρμακοεπαγρύπνηση σε ασθενείς. ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟ: Η παρούσα έρευνα αποτελεί συγχρονική έρευνα η οποία διεξήχθη σε όλους ιατρούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Νομό Λακωνίας. Ως μέθοδος δειγματοληψίας της έρευνας εφαρμόστηκε η απλή τυχαία δειγματοληψία. Η συλλογή των ερωτηματολογίων πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της αυτοσυμπλήρωσης από τους ιατρούς των δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Η διάρκεια της έρευνας ήταν από τον Μάϊο έως τον Σεπτέμβριο του 2019. Στην έρευνα συμμετείχαν 5 Κέντρα Υγείας του Νομού Λακωνίας της Αρεόπολης, Βραχιώτη, Γυθείου, Νεάπολης, και το Μολάων, το οποίο λειτουργεί πλέον ως νοσηλευτική μονάδα Μολάων. Ο συνολικός αριθμός των ιατρών που εργάζονται σε αυτά είναι συνολικά εστάλησαν 80 ερωτηματολόγια και συλλέχθηκαν τόσα... Η δομή του ερωτηματολογίου περιελάμβανε τα κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος και ερωτήσεις για τις γνώσεις και στάσεις των ιατρών σχετικά με τη μικροβιακή αντοχή, τη χορήγηση και τη συνταγογράφηση αντιβιοτικών και τη φαρμακοεπαγρύπνηση. Τέλος, η στατιστική επεξεργασία για την παρουσίαση περιγραφικών αποτελεσμάτων της έρευνα έγινε με τη μορφή ποσοστιαίων κατανομών, μέσων τιμών και τυπικών αποκλίσεων και η σύγκριση με βάση τις ποσοστιαίες κατανομές και τις μέσες τιμές μεταξύ των χαρακτηριστικών του δείγματος και των απαντήσεων των ερωτηματολόγιων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η πλειοψηφία των ιατρών (93,8%) αναγνωρίζει ότι η μικροβιακή αντοχή αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τη χώρα μας. Ως κυριότερες αιτίες μικροβιακής αντοχής η πλειοψηφία των ιατρών ανέφερε την αυθαίρετη χρήση αντιβιοτικών από ασθενείς (98%), τη χορήγηση αντιβιοτικών από τους φαρμακοποιούς χωρίς συνταγογράφηση (95,7%), τη καταχρηστική συνταγογράφηση (91,7%) και τέλος, τη χρήση αντιβιοτικών ευρέως φάσματος (85,5%). Η πλειοψηφία των ιατρών δήλωσε σημαντικότερο μέτρο που συμβάλλει τη μείωση της καταχρηστικής συνταγογράφησης την ύπαρξη και τήρηση εθνικών/διεθνών οδηγιών και πρωτοκόλλων (95,2%) και ως δεύτερο την εκπαίδευση στη συνταγογράφηση (82,1%). Όσον αφορά τις ανεπιθύμητες ενέργειες το 89,6% του δείγματος απάντησε ότι η μικροβιακή αντοχή αποτελεί την 1η σημαντική ανεπιθύμητη ενέργεια της κατάχρησης αντιβιοτικών. Όταν πρόκειται για φαρυγγίτιδα το 83,3% των ιατρών αναφέρει ότι χορηγεί συχνά εμπειρική θεραπεία ενώ το 68,8% των ιατρών αναφέρει ότι σπάνια αισθάνεται διαγνωστική αβεβαιότητα, με τη την λοίμωξη αναπνευστικού ως τα νοσήματα που τους προκαλεί μεγαλύτερη διαγνωστική αβεβαιότητα. Για τη μείωσης της διαγνωστικής αβεβαιότητας η πλειοψηφία των συμμετεχόντων απάντησε τα Διαθέσιμα rapid test (77,1%). Η πλειοψηφία των ιατρών (79,2%) ανέφερε ότι η Διαγνωστική αβεβαιότητα αποτελεί την κύρια αιτία καταχρηστικής συνταγογράφησης. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (54,2%) δήλωσε ότι το οικονομικό κόστος της καταχρηστικής συνταγογράφησης είναι υψηλό. Τέλος για τη ΦΕ Το 83,3% των ιατρών αναφέρει ότι σπάνια συναντά ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τη χορήγηση ενός αντιβιοτικού, Το 91,7% των ιατρών δήλωσε την διάρροια ως τη συχνότερη συναντούμενη ανεπιθύμητη ενέργεια μετά τη χορήγηση αντιβιοτικού, Το 50% των ιατρών αναφέρει ότι ποτέ δεν δηλώνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες, Το 41,7% των ιατρών δεν δηλώνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες, το 12,8% τις δηλώνει μέσω της κίτρινης κάρτας του ΕΟΦ, Το 41,7% των ιατρών δεν δηλώνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες, το 12,8% τις δηλώνει μέσω της κίτρινης κάρτας του ΕΟΦ, Το 39,6% των ιατρών ανέφερε ότι δεν έχει δηλώσει ποτέ τις ανεπιθύμητες ενέργειες λόγω μη σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών και το 35,4% λόγω του ότι δεν έχει ενημερωθεί σχετικά με την αναγκαιότητα δήλωσής τους. Επίσης, το 16,7% απάντησε λόγω φόρτου εργασίας. Τέλος η ηλικία το φύλο και οι γνώσεις εμπειρία, αποτελούν παράγοντες που καθορίζουν τη στάση και τις γνώσεις των ιατρών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η μικροβιακή αντοχή αποτελεί μια κρίση δημόσιας υγείας. Ιδιαίτερα για τη χώρα μας, η αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής αποτελεί προτεραιότητα δημόσιας υγείας και μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις ως αποτέλεσμα της αλόγιστης χρήσης των αντιβιοτικών. Οι κυριότερες αιτίες που συμβάλλουν στο πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής κυρίως σε χώρους της πρωτοβάθμιας περίθαλψης αποτελούν η αυτοθεραπεία, η χορήγηση αντιβιοτικών από τους φαρμακοποιούς χωρίς ιατρική συνταγή, η καταχρηστική συνταγογράφηση καθώς και η χρήση ευρέως φάσματος αντιβιοτικών. Για να μειωθεί το πρόβλημα της αλόγιστης συνταγογράφησης σημαντικοί παράγοντες αποτελούν η ύπαρξη και τήρηση εθνικών/διεθνών οδηγιών και πρωτοκόλλων και η εκπαίδευση στη συνταγογράφηση. Η διαγνωστική αβεβαιότητα είναι ένας ακόμη παράγοντας που εντείνει την αλόγιστη συνταγογράφηση ένα φαινόμενο που παρατηρείται κυρίως σε περιβάλλοντα πρωτοβάθμιας περίθαλψης το οποίο έχει συνέπεια υψηλό οικονομικό κόστος. Αυτό επίσης μπορεί να επηρεάζεται εμπειρία και την ηλικία του κάθε ιατρού. Τέλος, επικρατεί μια άγνοια στη ΠΦΥ σχετικά με τις αναφορές των ανεπιθύμητων ενεργειών. Πολλοί ιατροί σπάνια συναντούν ανεπιθύμητες ενέργειες ενώ θεωρούν μη αναγκαία τη δήλωση τους. Αυτό είναι ένα ζήτημα για περαιτέρω διερεύνηση καθώς μπορεί και να οφείλεται στα ελάχιστη εμπειρία μερικών συμμετεχόντων.