Η ιστορική εξέλιξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα του 20ου και 21ου αιώνα
The historical evolution of Local Government in Greece during the 20th and 21st century
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Στούμπανου, Ιωάννα - Μαρία
Ημερομηνία
2022-02Επιβλέπων
Σωτηρόπουλος, ΔημήτριοςΘεματική επικεφαλίδα
Τοπική αυτοδιοίκηση -- Ελλάδα -- Ιστορία. ; Αποκέντρωση στη διοίκηση ; Ελλάδα -- Δημόσια διοίκησηΛέξεις κλειδιά
Τοπική Αυτοδιοίκηση ; Πρωτοβάθμια ; Δευτεροβάθμια ; Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ; Κοινότητες ; Δήμοι ; ΝομοίΠερίληψη
Η τοπική αυτοδιοίκηση αφορά σε ένα σύνολο οργανισμών, ως τμήμα της αυτόνομης δημόσιας διοίκησης, που αναλαμβάνουν σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας, είτε αυτή ονομάζεται περιφέρεια, δήμος ή κοινότητα, την άσκηση του συνόλου των διοικητικών αρμοδιοτήτων. Διακρίνεται σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια και πρόκειται για έναν συνταγματικά κατοχυρωμένο θεσμό τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Στη χώρα μας κατοχυρώνεται στο άρθρο 102 του Συντάγματος. Ιστορικά, η διαδρομή της τοπικής αυτοδιοίκησης στη χώρα μας ακολουθεί τέσσερις διακριτές φάσεις. Αρχικά, κατά την προεπαναστατική περίοδο της οθωμανικής κατοχής, καθώς επίσης και πριν από αυτήν, με το σύστημα των κοινοτήτων, το οποίο διατηρήθηκε και επί της επαναστατικής περιόδου. Η δεύτερη φάση τοποθετείται στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια έως το 1912 και χαρακτηρίζεται από την κατάργηση των κοινοτήτων και την καθιέρωση των δήμων. Επί της περιόδου αυτής τέθηκαν οι ουσιαστικές βάσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης με το Διάταγμα της Αντιβασιλείας του 1833.
Στην τρίτη φάση, παρατηρούμε τη συνύπαρξη δήμων και κοινοτήτων, μετά την αναβίωση των τελευταίων με το Νόμο ΔΝΖ΄ του 1912, επί κυβερνήσεως Ελευθέριου Βενιζέλου. Χρονικά η τρίτη φάση καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα, με βασικό της χαρακτηριστικό τον ουσιαστικό κατακερματισμό της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης. Η τέταρτη φάση εγκαινιάζεται με το Ν.2539/1997, κατ’ εφαρμογή του σχεδίου «Καποδίστριας», περί συγκρότησης της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με αυτόν τον νόμο επετεύχθη σημαντικός περιορισμός του αριθμού των κοινοτήτων και αντίστοιχη αύξηση των δήμων. Σήμερα, ιδίως μετά το Ν. 3852/2010 (πρόγραμμα «Καλλικράτης»), όπως τροποποιήθηκε με τις διατάξεις του Ν.4555/2018 (πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι»), διανύουμε μία ξεχωριστή πέμπτη φάση, όπου κυριαρχεί η ανασυγκρότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης και τη σύσταση αποκεντρωμένων διοικήσεων, περιφερειών και δήμων.
Περίληψη
The local government refers to a set of organizations, as part of the autonomous public administration, which undertake, the exercise of all administrative responsibilities at the level of the local community, whether it is called region, municipality, or community. It is divided into primary and secondary local government and is a constitutionally enshrined institution both in national and international level. In Greece, it is enshrined in Ar. 102 of the Hellenic Constitution. From a historical point of view, the evolution of local government in our country is divided into four distinct phases. Initially, during the pre-revolutionary period of the Ottoman occupation, as well as before it, the system of communities was applied, a system which was maintained during the revolutionary period as well. The second phase is placed in the first post-revolutionary years, up until 1912 and it is characterized by the abolition of communities and the establishment of municipalities. During this period of Greek history, the essential foundations of local government were laid by the Decree of the Regentship of 1833.
In the third phase, we observe the coexistence of municipalities and communities, after the revival of the latter with LawΔΝΖ΄ of 1912, of the government of Eleftherios Venizelos. Chronologically, the third phase occupies most of the 20th century, with its main feature being the substantial fragmentation of the primary local government. The fourth phase is inaugurated by the Law 2539/1997, for the implementation of the “Kapodistrias Program”, for the establishment of Primary Local Government. This law achieved a significant reduction in the number of communities and a corresponding increase in the number of municipalities. Today, especially due to the provisions of Law 3852/2010 (“Kallikratis Program”), as amended by Law 4555/2018 (“Cleisthenes I Program”), we are going through a separate fifth phase, where the reconstruction of local government along with the establishment of decentralized administrations, regions and municipalities prevail