Οι παιδαγωγικές αντιλήψεις στον Πλάτωνα – Το πρότυπο της Πολιτείας

Abstract

Κατά τον Πλάτωνα, η παιδεία, αποτελεί το ύψιστο αγαθό για τον άνθρωπο, καθώς συνδέεται άρρηκτα με την πολιτειακή ισορροπία και σταθερότητα. Αποτελεί βασικό απόκτημα στη ζωή του, διότι τον οδηγεί στην ευδαιμονία, καθώς η ψυχή του στρέφεται στο Αγαθό. Εφόσον, λοιπόν, γίνεται καλύτερος άνθρωπος, διαμέσου της παιδείας, αυτομάτως καθίσταται και ικανός, για να συμβιώσει σε μια ιδεώση κοινωνία. Το έργο του Πολιτεία αποδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα, στην ανθρώπινη ψυχή, για τον εξής λόγο : η ψυχή δύναται να κατακτήσει την υπέρτατη ευτυχία (την ευδαιμονία), όχι μόνον μέσα από την θεμελίωση ορθών πολιτειακών θεσμών, αλλά ιδίως μέσα από ην παιδεία. Ο Πλάτωνας, ειδικότερα, υποστηρίζει, ότι η παιδεία αφενός μεν συμβάλλει στην ομαλή πορεία και διακυβέρνηση μιας πολιτείας και αφετέρου συντελεί στην απόκτηση και διατήρηση της κοινωνικό-πολιτικής ισορροπίας. Επομένως, η ύπαρξη φαινομένων κοινωνικής παθογένειας, δυσαρμονικών προς την κοινωνική ισορροπία, μαρτυρεί την έλλειψη παιδείας και κατά φυσικό επακόλουθο, την κακή πολιτειακή αγωγή και διακυβέρνηση. Η κατάσταση, η οποία διαμoρφώνεται σε ένα κράτος αποτελεί συνάρτηση της διαλεκτικής σχέσης της ηθικής και πνευματικής προσωπικότητας, αλλά και της αρετής και της δικαιοσύνης. Η αδυναμία της ύπαρξής της, θεωρείται ως υπεύθυνη για τον προοδευτικό εκφυλισμό της πολιτικής. Η ιδέα, λοιπόν, του Αγαθού στηρίζει όλη την Πολιτεία, η οποία αποτελεί προϊόν παιδείας. Μέσα από το έργο του ο Πλάτωνας καταδεικνύει, ότι δίχως παιδεία, κάθε ανθρώπινο ον, οδηγείται σε καταστάσεις βάρβαρες και απέδευτες, οι οποίες βλάπτουν και τον ίδιο, αλλά και τους συνανθρώπους του. Άρα, λοιπόν, η παιδεία, που δεν είναι μόνο μετάδοση γνώσεων, αλλά στροφή προς την αλήθεια και την Ιδέα του Αγαθού, αποτελεί θεμέλιο της ιδανικής πολιτείας, για να διαμορφωθεί ο άνθρωπος "κόσμιός τε και θείος εις τό δυνατόν ανθρώπω" (Πολιτεία 500 d l.).