Οικονομική αξιολόγηση των Μονάδων Ψυχικής Υγείας: η περίπτωση των Κινητών Μονάδων Ψυχικής Υγείας στις Κυκλάδες

Abstract

Εισαγωγή: H παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε άτομα που κατοικούν σε απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές της χώρας υπολείπεται σε πλήθος και καταλληλότητα δομών. Η ανάπτυξη και η δραστηριοποίηση των Κινητών Μονάδων Ψυχικής Υγείας (ΚΜΨΥ) αποτελεί μια καινοτόμο παρέμβαση που έχει αποδειχθεί αποτελεσματική και αποδοτική διεθνώς. Στόχος: Το αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η οικονομική αξιολόγηση των ΚΜΨΥ ως προς την αντιμετώπιση περιστατικών με συμπτώματα ψυχικών διαταραχών στα νησιά των Κυκλάδων βάσει πραγματικών δεδομένων (Real-World Evidence, RWE). Μέθοδοι: Πραγματοποιήθηκε ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας με βάση δύο συγκριτές: τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας πριν και με τη λειτουργία των ΚΜΨΥ. Τα κλινικά πρωτογενή αποτελέσματα βασίστηκαν σε πραγματικά δεδομένα, μέσω των οποίων υπολογίστηκαν τα Σταθμισμένα Έτη Ζωής ως προς την Ανικανότητα (Disability-Adjusted Life Years, DALYs), για χρονικό διάστημα ενός έτους. Η ανάλυση των μεταβλητών πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πρόγραμμα IBM SPSS Statistics 22.0. Πηγή των δεδομένων ήταν οι εξυπηρετούμενοι από τις ΚΜΨΥ κατά το έτος 2015. Στην έρευνα συμμετείχαν επτακόσιοι είκοσι τέσσερις (724) εξυπηρετούμενοι από τα δώδεκα (12) νησιά ευθύνης των ΚΜΨΥ Βορειανατολικών και Δυτικών Κυκλάδων. Οι άμεσες ιατρικές, μη ιατρικές και έμμεσες δαπάνες υπολογίστηκαν σύμφωνα με δημοσιευμένα δεδομένα. Αποτελέσματα: Η συντριπτική πλειονότητα ήταν εξυπηρετούμενοι από την Ελλάδα, το 60,9% ήταν γυναίκες και η μέση ηλικία τους ήταν 50,1 έτη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι σχεδόν οι μισοί από τους εξυπηρετούμενους στράφηκαν για βοήθεια στις ΚΜΨΥ αυτοβούλως. Το 18% του πληθυσμού διαγνώστηκε με διαταραχές διάθεσης και φορτίο νοσηρότητας 9,49 (Years Lived in Disability, YLDs), ενώ το 17,5% με νευρωσικές διαταραχές και 4,53 YLDs αντίστοιχα. Το φορτίο νοσηρότητας με τη λειτουργία των ΚΜΨΥ βρέθηκε ότι ισούται με 17,98 DALYs, ενώ αντίστοιχα πριν τη λειτουργία αυτών ήταν 115,79 DALYs. Η λειτουργία των ΚΜΨΥ αποδείχτηκε αποτελεσματική, δεδομένου ότι κατά το έτος 2015 αποτράπηκαν κατά προσέγγιση 98 χρόνια ζωής με ανικανότητα. Το συνολικό κόστος πριν τη λειτουργία των ΚΜΨΥ είναι σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο στην περίπτωση λειτουργίας αυτών. Οι λειτουργικές και φαρμακευτικές δαπάνες αποτελούν το μεγαλύτερο συνθετικό κόστους στην κατηγορία του άμεσου ιατρικού κόστους με την παρέμβαση των ΚΜΨΥ. Το έμμεσο κόστος πριν και με την παρέμβαση αντιστοιχεί στο 17% του συνολικού κόστους. Η παρέμβαση των ΚΜΨΥ εκτιμάται σε 12.250,78 € ανά DALY που αποτρέπεται. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της έρευνας σκιαγράφησαν ένα υψηλό φορτίο νοσηρότητας και οικονομικής επιβάρυνσης για τα άτομα με συμπτώματα ψυχικών διαταραχών. Η λειτουργία των ΚΜΨΥ φαίνεται να είναι μια οικονομικά αποδοτική παρέμβαση, η οποία ελαχιστοποιεί τις δημόσιες δαπάνες και τις απώλειες εισοδήματος των ασθενών, ξεπερνά τα προβλήματα που οφείλονται στις υπάρχουσες διαρθρωτικές ανεπάρκειες του συστήματος υγείας και τέλος, προλαμβάνει και βελτιώνει την ψυχική κατάσταση των ατόμων που χρήζουν περίθαλψης. Η ανάπτυξη αντίστοιχων ευέλικτων μορφών παρεμβάσεων, όπως οι ΚΜΨΥ, οι οποίες θέτουν στο κέντρο τους την κοινότητα, κρίνεται απαραίτητη καθώς αντιμετωπίζει το πρόβλημα της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας και πληθυσμιακής κατανομής στην Ελλάδα.