Υπερεθνικές πολιτικές γλωσσικού γραμματισμού και εθνικά αναλυτικά προγράμματα για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας στη Δευτεροβάθμια Εκπαιδευση: Πραγματώσεις τους και ρυθμιστικός λόγος σε σχολεία υποβαθμισμένων αστικών περιοχών
Θεματική επικεφαλίδα
Αλφαβητισμός -- Ελλάδα ; Ελληνική γλώσσα, Νέα -- Μελέτη και διδασκαλία -- Ελλάδα ; Εκπαιδευτική κοινωνιολογία -- Ελλάδα ; Προγράμματα μαθημάτων -- Ελλάδα ; Εκπαίδευση και κράτος -- Ελλάδα ; Γλώσσα και εκπαίδευση -- ΕλλάδαΛέξεις κλειδιά
Αναλυτικό πρόγραμμα ; Γλωσσικός γραμματισμός ; Νεοελληνική γλώσσα ; Παιδαγωγικές πρακτικές ; Ρυθμιστικός λόγος ; Σχολικό πλαίσιο ; Basil Bernstein ; Curriculum ; Language literacy ; Modern Greek language ; Pedagogic practices ; Regulative discourse ; School contextΠερίληψη
Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνά, από την οπτική της
Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης και της Εκπαιδευτικής Πολιτικής, τις
πραγματώσεις (enactments) των υπερεθνικών πολιτικών γλωσσικού γραμματισμού
(language literacy) και των εθνικών αναλυτικών προγραμμάτων για τη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας σε δημόσια σχολεία υποβαθμισμένων αστικών
περιοχών. Η προβληματική της διδακτορικής διατριβής συνοψίζεται στη θέση ότι οι
μορφές παιδαγωγικής πρακτικής που αναπτύσσονται κατά την πραγμάτωση του
αναλυτικού προγράμματος σε συγκεκριμένα σχολικά πλαίσια αποτελούν κρίσιμο
παράγοντα ενίσχυσης ή άμβλυνσης του αναπαραγωγικού ρόλου της εκπαίδευσης,
δημιουργώντας συνθήκες συμπερίληψης ή αποκλεισμού των μαθητών/τριών,
ιδιαίτερα αυτών που προέρχονται από κοινωνικά μειονεκτούσες ομάδες.
Για τη διερεύνηση του συγκεκριμένου ζητήματος πραγματοποιήθηκε μια
εμπειρική έρευνα σε τέσσερα δημόσια Γυμνάσια υποβαθμισμένων περιοχών του
κέντρου της Αθήνας, με υψηλό ποσοστό μαθητών/τριών με χαμηλό
κοινωνικοοικονομικό οικογενειακό υπόβαθρο. Τα εμπειρικά δεδομένα
συνελέγησαν κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών 2017-2018 και 2018-2019, με τα
ακόλουθα ερευνητικά εργαλεία: α. 26 ημι-δομημένες κύριες συνεντεύξεις με 20
φιλολόγους, τους διευθυντές/τις διευθύντριες των σχολείων και με 2 Σχολικές
Συμβούλους, β. 25 διδακτικές ώρες παρατήρησης στη σχολική τάξη του μαθήματος
της Γλωσσικής Διδασκαλίας, και γ. 14 συμπληρωματικές ημι-δομημένες
συνεντεύξεις με φιλολόγους στις οποίες σχολιάζουν τα κριτήρια με τα οποία
αξιολόγησαν 28 γραπτά μαθητικά κείμενα.
Η ανάλυση των εμπειρικών δεδομένων βασίζεται στην «εννοιολογική
γραμματική» της θεωρίας του παιδαγωγικού μηχανισμού του Basil Bernstein,
καθώς και στην περαιτέρω ανάπτυξή της από σύγχρονους/ες συνεχιστές της
παράδοσής του. Με τα συγκεκριμένα θεωρητικά εργαλεία επιχειρείται η διεύρυνση
της έννοιας του «ρυθμιστικού λόγου» («regulative discourse») του Bernstein,
καθώς και η επαναπροσέγγιση της έννοιας του «σχολικού πλαισίου» («school
context») την οποία προτείνουν ο Stephen Ball και οι συνεργάτες του. Απώτερος
σκοπός αυτής της θεωρητικής ανάπτυξης είναι η παραγωγή εργαλείων περιγραφής
και ανάλυσης των τοπικών πραγματώσεων των πολιτικών για τη σχολική
(γλωσσική) γνώση και των δυνητικών συνεπειών τους για τις ακαδημαϊκές
επιδόσεις των μαθητών/τριών, στις σύγχρονες συνθήκες ρύθμισης της
εκπαίδευσης.
Η ανάλυση των εμπειρικών δεδομένων κατέδειξε ότι οι εκπαιδευτικοί
πραγματώνουν τα εθνικά αναλυτικά προγράμματα για τη διδασκαλία της
νεοελληνικής γλώσσας σε ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες εργασίας και με ποικίλες
μορφές παιδαγωγικής πρακτικής. Ωστόσο, οι παιδαγωγικές πρακτικές που
αναπτύσσονται στη σχολική τάξη διαμορφώνονται υπό την επίδραση ενός ισχυρού
ρυθμιστικού λόγου ο οποίος επικεντρώνεται στη συμπερίληψη (inclusion) των
μαθητών/τριών στις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Ο συγκεκριμένος ρυθμιστικός
λόγος, αν και ανομοιογενής, συνήθως διαμορφώνει μορφές πρακτικής που τείνουν
να αναπαράγουν τις εκπαιδευτικές ανισότητες. Η ανάλυση των δεδομένων ανέδειξε
ακόμη τον λιγότερο επιδραστικό ρυθμιστικό λόγο της «επιτελεστικότητας»
(«performativity»), ο οποίος κατασκευάζει το παγκόσμιο πρότυπο «του καλού/της
καλής εκπαιδευτικού». Ο συγκεκριμένος λόγος διαμορφώνει μορφές πρακτικής οι
οποίες, αν και χαρακτηρίζονται «σύγχρονες», συνήθως αδυνατούν να συνδέσουν
αποτελεσματικά την παιδαγωγική με το αναλυτικό πρόγραμμα.
Συνεπώς, τα ευρήματα της μελέτης εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τις νέες
μορφές επαγγελματικής γνώσης που παράγονται και διαχέονται στα διάφορα
επίπεδα της εκπαιδευτικής διακυβέρνησης (governance), ρυθμίζοντας την εργασία
των εκπαιδευτικών, στο συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό ελληνικό εκπαιδευτικό
σύστημα, το οποίο, κατά την περίοδο διεξαγωγής της εμπειρικής έρευνας, δε
ρυθμιζόταν –τουλάχιστον ρητά- από τον ηγεμονικό λόγο της «επιτελεστικότητας»,
όπως συμβαίνει σε πολλά εκπαιδευτικά συστήματα.
Περίληψη
This thesis explores, from the perspective of the Sociology of Education and
Education Policy, the enactements of transnational language literacy policies and
the Modern Greek Language curriculum, in state schools located in deprived urban
areas. The problematic of the thesis is summarised in the position that, in specific
school contexts, the forms of pedagogic practice through which the curriculum is
enacted are critical factors for the reinforcement or mitigation of the reproductive
role of education, and create the conditions for students’ inclusion or exclusion,
especially among those from socially disadvantaged groups.
To investigate this issue, an empirical research study was carried out in four
lower-secondary state schools, in the inner-city of Athens, with a high percentage
of students from low socioeconomic family backgrounds. The empirical data was
collected during the school years 2017-2018 and 2018-2019, with the following
research tools: a. 26 main semi-structured interviews with 20 Greek Language
teachers, 4 school principals, and 2 school advisors, b. 25 hours of classroom
observation in Greek Language classes, and c. 14 additional semi-structured
interviews with Greek Language teachers, focusing on the criteria with which they
had assessed the written texts of 28 students.
The analysis of the empirical data is based on the «conceptual grammar» of
Bernstein’s theory of the pedagogic device, as well as on its further development by
contemporary Bernstein scholars. With these particular theoretical tools, an attempt
has been made to broaden Bernstein's concept of «regulative discourse», as well as
to rethink the notion of «school context» proposed by Stephen Ball and his
colleagues. The goal of this theoretical development is the production of tools for
describing and analysing the local enactments of policies on school (language)
knowledge, as well as their potential consequences for students' academic
performance, in the current conditions of educational regulation.
The analysis of the empirical data indicates that teachers enact the national
curriculum for the Μodern Greek Language under very demanding working
conditions, through various forms of pedagogic practice. However, the pedagogic
practices developed in the classrooms are shaped by a strong regulative discourse
that focuses on the inclusion of students in the educational processes. This
regulative discourse, although heterogeneous, usually creates forms of practice that
tend to reinforce educational inequalities. The data analysis also reveals a less
influential regulative discourse of performativity that constructs the global model of
the «good teacher». This regulative discourse creates forms of practice that,
although characterised as «modern», usually fail to effectively link pedagogy to
curriculum.
Therefore, the findings of this doctoral research raise questions about the new
forms of professional knowledge that are produced and disseminated at the various
levels of educational governance, regulating teachers’ work whithin the highly
centralised and bureaucratic Greek education system, which, during the course of
the empirical study, was not -at least explicitly- regulated by the hegemonic
discourse of «performativity», identified in many other educational systems.
Αριθμός σελίδων
504Σχολή
Σχολή Κοινωνικών και Πολιτικών ΕπιστημώνΑκαδημαϊκό Τμήμα
Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής ΠολιτικήςΓλώσσα
ΕλληνικάΠεριγραφή
Αριθμός Εισαγωγής: 013127 cd
Εκτός από όπου επισημαίνεται κάτι διαφορετικό, το τεκμήριο διανέμεται με την ακόλουθη άδεια:
Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα
Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα
Σχετικές εγγραφές
Προβολή εγγραφών σχετικών με τίτλο, συγγραφέα, δημιουργό και θέμα.
-
Η Συμβολή του Μιστριώτειου Πρώτου Γυμνασίου-Λυκείου Tρίπολης στη διαμόρφωση του κοινωνικού γίγνεσθαι του Ελληνικού Κράτους από την ίδρυσή του έως και τις απαρχές του 20ού αιώνα
Χριστόπουλος, Νικόλαος (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, 2023-07-31)Η παρούσα διατριβή αξιοποιεί το αρχειακό υλικό του Πρώτου Γυμνασίου Τρίπολης το οποίο ιδρύθηκε το 1851. Μέσα από τις σελίδες των Πρακτικών των Συλλόγων Διδασκόντων, τα Μαθητολόγια και τα Βιβλία Γενικών και Ειδικών Ελέγχων ... -
Η πόλη της Καλαμάτας και οι άνθρωποί της σε εκσυγχρονιστική τροχιά (1830-1909)
Μάλαμα, Ελένη (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, 2023)Η παραπάνω εργασία αποτελεί προϊόν συστηματικής έρευνας και ευρείας βιβλιογραφικής μελέτης. Η πόλη της Καλαμάτας είναι πραγματικά ένα πολύ αξιόλογο αντικείμενο μελέτης, καθώς είναι αξιοθαύμαστο το πώς κατάφερε μία πόλη ... -
Εκπαίδευση και κοινωνική ένταξη των ΛΟΑΤΚΙ+ / LGBTQI+ προσφύγων σε δομές μη τυπικής εκπαίδευσης: η περίπτωση της μαθητικής ομάδας ΛΟΑΤΚΙ+ / LGBTQI+ προσφύγων στο Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών
Μπακούρος, Βασίλης (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, 2019)Οι ΛOATKI+/LGBTQI+ πρόσφυγες ή/και μετανάστες συνιστούν εντός του μεταναστευτικού πληθυσμού μια κοινωνική ομάδα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που απορρέουν από τον διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό ή/και την ταυτότητα ...