Ο ανταγωνισμός των μαθητών και η σημασία του στη διαμόρφωση εκπαιδευτικών παιδαγωγικών πρακτικών

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως σκοπό την ανάδειξη των αντιλήψεων και των νοηματοδοτήσεων των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Δημοτικής Εκπαίδευσης αναφορικά με τον μαθησιακό ανταγωνισμό, καθώς επίσης και του τρόπου με τον οποίο οι εν λόγω νοηματοδοτήσεις επηρεάζουν τις παιδαγωγικές τους πρακτικές. Μέσα από αυτή τη διερεύνηση επιχειρείται να εντοπιστούν αν και σε ποιο βαθμό οι εν λόγω αντιλήψεις για τον ανταγωνισμό είναι εφικτό να συνυπάρξουν με κοινωνικές αξίες, όπως η σχολική και κοινωνική δικαιοσύνη, η παροχή ίσων ευκαιριών και η αλληλεγγύη. Στο πλαίσιο της εμπειρικής διερεύνησης του θέματος χρησιμοποιήθηκε ποιοτικού τύπου μεθοδολογία με εργαλείο συλλογής δεδομένων την ημι-δομημένη συνέντευξη. Το δείγμα αφορούσε οχτώ (8) εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΠΕ70) που υπηρετούν σε Δημοτικά Σχολεία του Νομού Αρκαδίας. Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν σε πολλά σημεία τα συμπεράσματα που εξήχθησαν από προηγούμενες σχετικές έρευνες, σχετικές με το υπό – διερεύνηση θέμα. Σημείο σύγκλισης συνιστά η διαπίστωση σύμφωνα με την οποία ο ανταγωνισμός αποδεικνύεται ως συμφυές στοιχείο των στόχων και της λειτουργίας όλων των βαθμίδων του εκπαιδευτικού συστήματος. Η διαπίστωση αυτή εδράζεται ως επί το πλείστον στις εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόζονται εντός των σχολικών αιθουσών. Μέσα από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση, διαφαίνεται ότι ο προταγματικός λόγος των Υπερεθνικών θεσμών αποτυπώνει ένα μείγμα ιδεολογικών προτύπων που στηρίζονται στις αρχές της «ανάπτυξης», της «ανταγωνιστικότητας» και της ποιότητας των εκπαιδευτικών θεσμών, της «αλληλεγγύης» και της «πολιτειότητας». Βασικό εύρημα της παρούσας εργασίας συνιστά η απόφανση από τους εκπαιδευτικούς της ανεπάρκειας του βαθμολογικού συστήματος στο Δημοτικό Σχολείο, με αποτέλεσμα να χάνεται ο αντισταθμιστικός ρόλος του σχολικού θεσμού και να αποθαρρύνονται οι «αδύναμοι» μαθητές. Συνάμα μέσα από τη διεργασία εκλογίκευσης υποστηρίζουν ότι, οι κοινωνικές αξίες, όπως ισότητα, αλληλεγγύη και κοινωνική δικαιοσύνη μπορούν να συνυπάρξουν με τον ανταγωνισμό, αφού σύμφωνα με την πλειοψηφία των συμμετεχόντων αναδιαμορφώνουν τη διδασκαλία τους. Ωστόσο, όταν ο ανταγωνισμός συνδέεται με το επίκαιρο θέμα της σημαιοφορίας δια της κληρώσεως ως κίνητρο ή αντικίνητρο για τους μαθητές, τότε αναδεικνύονται ορισμένες συνειδητές ή ασυνείδητες πεποιθήσεις όλων των εμπλεκομένων οι οποίοι αναδύουν τις αντιφάσεις στις οποίες υποπίπτουν καθώς και τις δυσκολίες που έχουν να τις επεξεργαστούν και να τις νοηματοδοτήσουν.