Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση του Πλήθωνα και η δυνατότητα πραγματοποίησής της
| dc.contributor.advisor | Γεωργιάδης, Κωνσταντίνος | |
| dc.contributor.author | Ζηρίνης, Παναγιώτης | |
| dc.date.accessioned | 2021-04-22T11:24:56Z | |
| dc.date.available | 2021-04-22T11:24:56Z | |
| dc.date.issued | 2020-12 | |
| dc.identifier.uri | https://amitos.library.uop.gr/xmlui/handle/123456789/5926 | |
| dc.description.abstract | Ενώ για τους λαούς της Δυτικής Ευρώπης η περίοδος της Αναγεννήσεως (14ος -15ος αιώνες) είναι καιρός έντονης πνευματικής κρίσεως και αναταραχής, κατά την περιπετειώδη πορεία προς την Νεωτερικότητα, για το ελληνικό Γένος είναι εποχή τραγικής αγωνίας. Το ελληνικό κράτος της Κωνσταντινουπόλεως βιώνει το ιστορικό του τέλος κάτω από την πίεση που επιβάλλει (η υποκριτική δουλοφροσύνη του μεσαιωνικού ολοκληρωτισμού και) η απόλυτη επικράτηση του ιδιόμορφου βυζαντινού φεουδαρχισμού. Ο ελληνοβυζαντινός κόσμος είναι αναγκασμένος να προασπίζει την ύπαρξή του διεξάγοντας αγώνα και προς την Δύση και προς την Ανατολή. Η ιστορική παρουσία, κατά την διάρκεια του τελευταίου δραματικού αιώνα της ζωής του Βυζαντίου, του Γεώργιου Γεμιστού (ή αυτοκαθοριζόμενου ως Πλήθωνα) νοηματοδοτεί τον στοχαστικό νού που είναι εκείνος ο οποίος πρώτος θεώρησε λογικά την επιστροφή από τον σκοταδισμό στην αρχαία ελληνική σκέψη, την αναγέννησή της, με σκοπό να πετύχει το «άλμα» της μετάβασης από την υστεροβυζαντινή θεολογία και κοσμοθεωρία στην ιδέα και απαρχή του Νέου Ελληνισμού και στην ιδέα της πολιτικής αυθυπαρξίας του ως αναγεννώμενου ελληνικού έθνους. Την επιτακτική ανάγκη για να λυθεί το πρόβλημα τούτο την συναισθάνεται βαθύτατα ο Πλήθων και θεωρεί αποστολή του να πείσει τους Παλαιολόγους να πραγματοποιήσουν μια μεταρρύθμιση. Ταυτόχρονα, το πολύτροπο πνεύμα του και η αρετή του, αφού διαπέρασαν την σύγχυση της αβεβαιότητας και του αποπροσανατολισμού που προκαλούσε το στατικό «είναι» της προνεωτερικότητας, απετέλεσαν και την αναμόχλευση της Δύσεως ώστε εμπνευσμένη από τον πλατωνικό ιδεαλισμό να στραφεί προς την ελληνική φιλοσοφία και πρωταρχικότητα, τις δυνάμεις που θα την ανακαινίσουν προς ένα νέο και κυρίως πιο ανθρώπινο ξεκίνημα. Η τοποθέτησή του απέναντι στα μεγάλα προβλήματα της αυτοβεβαίωσης του ανθρώπου, με βάση την διασάφηση των ερωτημάτων «τι εστίν αλήθεια» και «τι εστίν άνθρωπος», καθιστά αναμφισβήτητη την ώθηση που προσέφερε η διανόησή του στην νεώτερη φιλοσοφία. Συμβάλλει πρωτόλεια στον αγώνα κατά του Σχολαστικισμού και της Δουλείας του ανθρώπινου πνεύματος και θέτει το θεμέλιο για την σύγχρονη αντίληψη περί της ιδέας της ελευθερίας της ατομικής βουλήσεως. Με την πολιτική φιλοσοφία του και σχεδιασμό, θέλησε να αφυπνίσει την νεοελληνική συνείδηση και να αποκαταστήσει εθνικά και πολιτικά ανεξάρτητο τον Ελληνισμό στα φυσικά-ιστορικά του όρια. Με ακλόνητη πίστη στην πνευματική αποστολή του Γένους ξαναγυρίζει στο ιστορικό παρελθόν, για να αντλήσει απ’ αυτό καινούργια δύναμη, με σκοπό να συζεύξει την αρχαία ελληνική Γραμματεία με την πολιτική πράξη. Φιλοσοφικά, πολιτικά αλλά και σε πρακτικό επίπεδο, η κοινωνικοπολιτική εκείνη μεταρρύθμιση, αποτελούσε το αποκορύφωμα του νεοπλατωνισμού. Ο Πλήθων έστρεψε την ματιά του στο απώτερο ελληνικό παρελθόν και στο μέλλον, ξεπερνώντας το βυζαντινό παρόν και πρότεινε, πεπεισμένος ότι οι θέσεις του αποτελούν την μοναδική οδό κοινής σωτηρίας Γένους και Κράτους, πολιτική και κοινωνική μεταρρύθμιση, η οποία τελικά δεν αποτολμήθηκε. Το σύνολο των μεταρρυθμίσεων, τις οποίες εισηγείται, αποσκοπεί στην κατά το δυνατόν πλήρη αποκατάσταση των οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων που συναπαρτίζουν το κράτος καθώς και στην ενίσχυση της αμυντικής ισχύος του Μυστρά και του Βυζαντίου, με βασικό μοχλό και ταυτόχρονα ανώτατο σκοπό μια δικαιότερη χάριν του ανθρώπου πολιτεία ως την μόνη λύση. Η πληθώνεια προβληματική αναγνώριζε ότι η ανασυγκρότηση αυτή δεν θα επιτευχθεί με την αλλαγή του πολιτεύματος αλλά με τον βέλτιστο κοινωνικό μετασχηματισμό. Στην ριζική αναδιοργάνωση κοινωνίας και πολιτείας που συλλαμβάνει, προτείνοντας τα μέτρα του προς τις κεφαλές της διοικητικής ιεραρχίας της εποχής του, δημιουργώντας και υποβάλλοντας δύο Υπομνήματα, σπουδαία δοκίμια πολιτικής θεωρίας, αλλά και στο μέγα συστηματικό έργο του «Νόμων Συγγραφή», ο Φιλόσοφος του Μυστρά ενσωματώνει οργανικά και λειτουργικά και με προδρομική σημασία για την φιλοσοφική έρευνα των νεωτέρων χρόνων, τον αρχαϊσμό, τον ανθρωπισμό και τον ορθολογισμό. Οι αξίες αυτές θ’ αποτελέσουν τις προϋποθέσεις και τον γενικό καταλύτη της μεταβολής. Η πίστη του στην απόλυτη αιτιοκρατία, στην δύναμη της επιστημονικής πρόγνωσης και η οπτική του, ότι η οδός προς το θείο περνά μέσα από την περιοχή της επιστήμης, τοποθετούν τον Πλήθωνα έξω από την μεσαιωνική κοσμοθεωρία, και είναι κρίμα ότι στην «Πολιτεία» του, αργότερα, πλανήθηκε τόσο πολύ στην προσπάθειά του στους «Νόμους» του να αναστήσει τον προ αιώνων νεκρό παγανισμό. Οι πληθωνικές κοινωνικοπολιτικοοικονομικές ιδέες προαναγγέλλουν, με άλλα λόγια έχουν «προλάβει», το πνεύμα της μεγάλης Ευρωπαϊκής Αναγέννησης και του Διαφωτισμού εγκολπώνοντας, πρωτίστως, συναρμόζοντας ουσιώδη σημεία της προοδευτικής και οικονομούμενης κοινωνίας, όπως είναι ο μεθοδικός καθορισμός των δημοσιονομικών, απόψεις και αρχές που απαντάμε αργότερα στην Εμποροκρατική, την Φυσιοκρατική και την Φιλελεύθερη Οικονομική Σχολή του ευρωπαϊκού χώρου, η ιδέα της κοινοκτημοσύνης, ο καταμερισμός των έργων, η πιο οργανική διαίρεση-διάρθρωση των κοινωνικών τάξεων. Ιδέες και συνδέσεις που απαντώνται πλέον στις μελέτες των κοινωνικών και οικονομικών επιστημών σε παγκόσμια κλίμακα. Το στοιχείο εκείνο που κυρίως «απογείωσε» το πολιτικοφιλοσοφικό έργο του Αναμορφωτή του Μυστρά, ήταν οι ιδέες του, φιλοσοφικό προϊόν των οποίων είναι ένας ιδιότυπος κοινωνισμός και άλλες συναφείς αντιλήψεις οι οποίες τον καθιστούν προάγγελο των σύγχρονων σοσιαλιστικών αναλύσεων του ταξικού φαινομένου. Η κοινωνία και κατ’ επέκταση η «ιδανική» Πολιτεία του Πλήθωνα είναι στην ουσία κοινωνιστική, αλλά ο σοσιαλισμός του είναι ένας σοσιαλισμός χωρίς τον ιστορικό διαλεκτικό υλισμό. Ο Γεώργιος Γεμιστός ετόλμησε τότε να προσβάλει τις ίδιες τις βάσεις ιδοκτησίας και να εισαγάγει ένα ιδιόρρυθμο κομμουνισμό της «πρακτικής στόχευσης», προτείνοντας ένα εντελώς πρωτότυπο σοσιαλιστικό σύστημα που δεν απέβλεπε στην ανατροπή της βυζαντινής «Τάξεως», στην διάλυση του κοινωνικού οικοδομήματος, αλλά στην μετατροπή του, στην βελτίωσή του που θα επαναφέρει την ισονομία. Το μεγαλεπήβολο, όμως, σχέδιο του Πλήθωνα να μεταπλάσσει το βυζαντινό κράτος προς την ελλαδική αναγέννηση δεν απέδωσε κάτω από το βάρος της αδυναμίας εφαρμογής του. Οι πληθώνειες ριζικές μεταρρυθμίσεις θα έσωζαν τον παλαιό οργανισμό του Βυζαντίου εφ’ όσον θα είχαν γίνει έγκαιρα. Το παρόν όμως δεν επέτρεπε μακροχρόνιες δραστηριότητες για την δημιουργία νέων κοινωνικών συνθηκών, ήταν πια πολύ αργά. Τα πληθωνικά μέτρα βρέθηκαν αντιμέτωπα με την συντηρητική βυζαντινή παράδοση, τον αριστοτελίζοντα σχολαστικισμό και την μακαριότητα της συνείδησης και την ανυπαρξία της πολιτικής βούλησης των αρχόντων της πολιτείας. Οι ιδέες, και εδώ οι ιδέες του Πλήθωνα, όχι τόσο ως θεωρητική σύλληψη όσο κυρίως ως κοινωνική πραγματικότητα την δεδομένη εκείνη εποχή, είναι τα «όπλα» τα οποία προϋποθέτουν εκείνους που θα τα χρησιμοποιήσουν. Όμως οι αγωνιζόμενοι απουσιάζουν, απουσιάζουν δηλαδή οι συνειδητοποιήσεις. Για τούτο και η απροθυμία, και η εκ μέρους της εξουσίας και η εκ μέρους του λαού, να εφαρμοσθούν τα μέτρα του Πλήθωνα. Όχι μόνο στο Βυζάντιο, αλλά σε ολόκληρη την μεσαιωνική Ευρώπη ελλείπουν οι θεμελιώδεις ιδεολογικές και κοινωνικές προϋποθέσεις, τα κοινωνικά αντιθετικά φαινόμενα που θα προκύψουν αργότερα, και τα οποία θα μπορούσαν να επιφέρουν δυναμική ανατροπή στην κακοδιοίκηση της πολιτείας. Απουσιάζει δηλαδή η βιομηχανική κοινωνικοοικονομική δομή, η οποία αποτελεί και την αναγκαία συνθήκη της ύπαρξης ή όχι κοινωνικών τάξεων και κοινωνικών ιδεολογικοταξικών αντιθέσεων. Τέλος, ερευνώντας την φύση των ιδεών του, παρατηρούμε, ότι δεν πρόκειται για κοινωνική αναμόρφωση που προέρχεται από κάτω, από το λαό, αλλά πρόκειται για αλλαγή που είναι επινόηση του συμβούλου του ηγεμόνα, δηλαδή «άνωθεν». Ίσως ο πλατωνικός φιλόσοφος του Μυστρά, να ήταν πολύ μακριά από τον προ 18 αιώνων δάσκαλό του, μη κατανοώντας πώς είναι δυνατόν να στηρίξει την «Πολιτεία» του στην θαυμαστή έννοια του «μεταξύ» της φυσιοκρατίας και της ιδέας του απόλυτου αγαθού, έννοια που ανακάλυψε ο Πλάτων. Όμως ο Πλήθων συνέθεσε μία νέα και μοναδική στην ιστορία των ιδεών φιλοσοφική αντίληψη περί της Πολιτείας και πρότεινε μια νέα στρατηγική πολιτική η οποία αναγνωρίζει ότι η οικονομική και κοινωνική δικαιοσύνη και κατά συνέπεια η ισορροπία των παραγόντων που αποτελούν την κάθε πολιτεία εξασφαλίζεται μόνο στις κοινωνικές δομές και δυναμικές εκείνες που κινούνται σε απόσταση χρυσής τομής από δύο ακραίες θέσεις: πρώτον απ’ την απεριόριστη ελευθερία του υπερανθρώπου (άκρατη ατομοκρατία) και την πολιτική της έκφραση, τον ανάλγητα υπερεκμεταλλευτικό καπιταλισμό, και δεύτερον από την απεριόριστη ισότητα της ανθρωπότητας (άκρατος κολλεκτιβισμός) και την πολιτική της μορφή, τον καταπιεστικό δογματισμό του ιστορικού διαλεκτικού υλισμού. | el |
| dc.format.extent | 332 σ. | el |
| dc.language.iso | el | el |
| dc.publisher | Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου | el |
| dc.rights | Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα | * |
| dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/ | * |
| dc.subject | Γεμιστός Πλήθων - Γεώργιος - 15ος αι. | el |
| dc.subject | Νεοπλατωνισμός | el |
| dc.subject | Βυζαντινή Αυτοκρατορία - Ιστορία | el |
| dc.subject | Μεταρρύθμιση | el |
| dc.subject | Διαλεκτικός υλισμός - Ιστορία | el |
| dc.subject | Gemistus Plethon - George 15th century | el |
| dc.subject | Neoplatonism | el |
| dc.subject | Byzantine Empire - History | el |
| dc.subject | Reformation | el |
| dc.subject | Dialectical materialism - History | el |
| dc.title | Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση του Πλήθωνα και η δυνατότητα πραγματοποίησής της | el |
| dc.title.alternative | Plethon’s reform [metarrythmisis] proposal and the possibility of its realisation | el |
| dc.type | Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία | el |
| dc.contributor.committee | Μουντάκης, Κωνσταντίνος | |
| dc.contributor.committee | Τραυλός, Αντώνιος | |
| dc.contributor.department | Τμήμα Οργάνωσης και Διαχείρισης Αθλητισμού | el |
| dc.contributor.faculty | Σχολή Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής | el |
| dc.contributor.master | Οργάνωση και Διοίκηση Αθλητικών Οργανισμών και Επιχειρήσεων | el |
| dc.subject.keyword | Γεώργιος Γεμιστός-Πλήθων | el |
| dc.subject.keyword | Νεοπλατωνισμός | el |
| dc.subject.keyword | Ιστορία του βυζαντινού κόσμου | el |
| dc.subject.keyword | Πολιτικές θεωρίες των νεωτέρων χρόνων | el |
| dc.subject.keyword | Μεταρρύθμιση | el |
| dc.subject.keyword | Κοινωνισμός | el |
| dc.subject.keyword | Ιστορικός διαλεκτικός υλισμός | el |
| dc.subject.keyword | Georgios Gemistos-Plethon | el |
| dc.subject.keyword | Neoplatonism | el |
| dc.subject.keyword | History of the dyzantine world | el |
| dc.subject.keyword | Political theories of modern times | el |
| dc.subject.keyword | Reform (metarrythmisis) | el |
| dc.subject.keyword | Socialism | el |
| dc.subject.keyword | Historical dialectical materialism | el |
| dc.description.abstracttranslated | While for the peoples of Western Europe the Renaissance (14th -15th century) is a time of intense spiritual crisis and turmoil along the adventurous path to Modernity, for the Greek Nation it is an era of tragic anxiety. The Greek state of Constantinople is experiencing its historical end under pressure imposed (by the hypocritical spirit of slavery of medieval totalitarianism, and) by the absolute domination of idiosyncratic Byzantine feudalism. The Greek-Byzantine world is forced to defend its existence by waging campaigns to both West and East. The historical presence, during the last dramatic century in the life of Byzantium, of George Gemistos (self-styled as Plethon) signifies the contemplative mind that first logically considered the return from darkness to ancient Greek thought; its rebirth, in order to make the “leap” of transition from late Byzantine theology and its worldview to the idea and beginning of Modern Hellenism and to the idea of its political self-existence as a reborn Greek Νation. The urgent need to solve this problem is deeply felt by Plethon and he considers it his duty to persuade the Palaeologs to carry out a reformation (metarrythmisis). At the same time, his multifaceted spirit and virtue, having penetrated the confusion of uncertainty and disorientation caused by the static “being” of pre-modernity, prompted the West to take its inspiration from Platonic idealism and turn to Greek philosophy and originality, forces that were to renew Western world in a new and, above all, more humane beginning. His attitude towards the great problems of man’s self-affirmation, based on the clarification of the questions “what is truth” and “what is man”, dispels any doubt regarding the leap forward that his intellect lent to modern philosophy. He contributes early writings to the struggle against Scholasticism and the Slavery of the human spirit and lays the foundation for the modern interpretation of the idea of individual free will. With his political philosophy and design, he wanted to reawaken modern Greek consciousness and re-establish nationally and politically independent Hellenism in its natural-historical limits. With unwavering faith in the spiritual mission of the Nation, he returns to the historical past as a source of new power that would link the ancient Greek Writings with the political act. Philosophically, politically but also on a practical level, this socio-political reform constituted the pinnacle of neoplatonism. Plethon turned his gaze to the distant Greek past and the future, disregarding the Byzantine present, and under the conviction that his positions were the only route to the joint salvation of Nation and State, he proposed political and social reforms, which in the end proved too daring. The package of reforms which he proposes, aims to achieve the greatest possible re-establishment of the economic and social factors that make up the state as well as reinforcing the defensive power of Mystras and Byzantium, with the basic kingpin and simultaneous higher purpose being a fairer state for the sake of humanity as the only solution. Plethon’s quandary recognised that this reconstruction could not be achieved by a change in polity alone, but required optimal social transformation. In the radical reorganisation of society and state that he envisages, in proposing his measures to the heads of the administrative hierarchy of his time, in creating and submitting two Appendices, great essays of political theory, but also in his great systematic work of “Book of Laws”, the Philosopher of Mystras embodies archaism, humanism and rationalism administratively and functionally, and with pioneering significance for philosophical research in modern times. These values will constitute the conditions and general catalyst of change. His belief in absolute causality, in the power of scientific foresight, and his view that the path to the divine passes through the realm of science, place Plethon outside the medieval worldview, and it is a pity that, later, in his “Republic” he strayed so much in his “Book of Laws” in his effort to resurrect long dead paganism. Plethon’s socio-political-economic ideas point to, or in other words “pre- empt”, the spirit of the great European Renaissance and the Enlightenment, embracing, first and foremost, and linking essential points of progressive wealthy society, such as methodical budget planning, views and principles that we meet later in the Commercial, Naturalistic and Liberal School of Economics in Europe, the idea of communal ownership, the division of labour, and the more organised division and structure of social classes. These ideas and connections are now found in social and economic science studies worldwide. The thing mainly responsible for the “high esteem” of the political- philosophical work of the Reformer of Mystras, was his ideas, the philosophical product of which is a unique idiomorphic socialism and other related perceptions that make him a harbinger of modern socialist analyses of the class phenomenon. Plethonian society, and by extension Plethon’s “ideal” State which he dreamt of, is essentially socialist, but his socialism is a socialism without historical dialectical materialism. Georgios Gemistos then dared to attack the very foundations of property ownership and introduce a peculiar form of communism, that of “practical targeting”, proposing a completely original socialist system that did not aim at the overthrow of the Byzantine “Order”, at the dissolution of the social structure, but at its transformation; at its improvement that would restore equality before the law. Even so, Plethon’s majestic plan to transform the Byzantine state into a Greek renaissance failed to yield results due to the impossibility of its implementation. Plethon’s radical reforms would have saved the old Byzantine political structure if they had been implemented in time. Prevailing circumstances, however, left no time for the long-term preparations needed for the creation of new social conditions; it was too late. The Plethonian measures came up against conservative Byzantine tradition, Aristotelian Scholasticism and smug-mindedness, and the total lack of political will in the state’s rulers. Ideas, here being the ideas of Plethon, not so much as theoretical perceptions but more as the social conventions of the time, are the “weapons” that condition those who weild them. But the weilders are absent; in other words, awarenesses is absent. Hence the reluctance, both on the part of the authorities and on the part of the people, to implement Plethon’s measures. Nowhere in Byzantium, nor anywhere in medieval Europe, are there any of the fundamental ideological and social conditions, the socially contradictory phenomena that would emerge later, and which could lead to the dynamic overthrow of the state ill-administration. In other words, there is a lack of the industrial socio-economic structure which is the necessary prerequisite for the existence, or not, of social classes and social ideological-class contradictions. Finally, a study of the nature of his ideas reveals that this is not a social reform that comes from below, from the people, but is a change created in the mind of the ruler’s advisor, in other words a change “from above”. Perhaps the Platonic philosopher of Mystras was too distant from his master of 18 centuries before and did not comprehend how it was possible for him to base his “Republic” on the wonderful concept of “between” naturalism and the idea of absolute good, a concept invented by Plato. But Plethon proceeded to the synthesis of a unique new philosophical concept of state, one that was previously unheard of in the history of ideas, and proposed a new strategic policy recognising that economic and social justice, and therefore the balance of the factors in the structure of every state, is ensured only in those social structures and dynamics that operate at the ideal, golden mean, the ideal distance from two extreme positions: firstly from the extreme position of unlimited freedom of the superhuman (unbridled individualism) and its political expression, heartlessly exploitative capitalism, and secondly from the extreme position of unlimited equality of humanity (unbridled collectivism) and its political form, the oppressive dogmatism of historical dialectic materialism. | el |
Αρχεία σε αυτό το τεκμήριο
Αυτό το τεκμήριο εμφανίζεται στις ακόλουθες συλλογές
Εκτός από όπου επισημαίνεται κάτι διαφορετικό, το τεκμήριο διανέμεται με την ακόλουθη άδεια:
Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα
Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα