Τα fumetti (1977 - 1988)
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Αναγνωστόπουλος, Φώτης
Ημερομηνία
2021-06Επιβλέπων
Ανδρειωμένος, ΓιώργοςΘεματική επικεφαλίδα
Ερωτικά κόμικς -- Ιστορία και κριτική ; Ερωτικά κόμικς -- Ελλάδα -- Ιστορία και κριτική ; Περιθωριακά κόμικς -- Ιστορία και κριτική ; Περιθωριακά κόμικς -- Ελλάδα -- Ιστορία και κριτική ; Ελλάδα -- Κοινωνικές συνθήκες -- 1977-1988 -- Κόμικς, σκίτσα, κ.λπ.Λέξεις κλειδιά
Ερωτικά Comics ; Περιθωριακά Comics ; Φουμέτι ; Μεταπολίτευση και Περιοδικός Τύπος ; Κοινωνικές Αλλαγές ; Erotic Comics ; Underground Comics ; Fumetti ; Political Transition and Periodical Press ; Social ChangesΠερίληψη
Τα comics είναι ένα παρακλάδι του μεγάλου δέντρου του τυπογραφικού πολιτισμού και σαν παρακλάδι μπροστά στον όγκο του δέντρου είναι ασήμαντο, αν όμως ακολουθήσει κανείς τις διακλαδώσεις του, θα ανακαλύψει πως κάτω από την σκιά τους αναπαύονται ιδέες και τάσεις που αντανακλούν δεδομένα της ανθρώπινης ιστορικοκοινωνικής πορείας. Τα comics μεταφέρουν τον αναγνώστη τους σε κόσμους μαγικούς, προσφέροντάς του στιγμές ξενοιασιάς και χαλάρωσης, αλλά και τον προσγειώνουν στη ζοφερή πραγματικότητα, στην οποία ζει αλλά εθελοτυφλεί να την κατανοήσει, όπως γίνεται με τα underground comics.
Τα underground comics ήταν δημιούργημα της δεκαετίας του» ’60, της εποχής της αμφισβήτησης θεσμών και αξιών αιώνων, που έφτασε στην κορύφωσή της με την προσπάθεια ανατροπής τους το Μάη του ’68. Αν και είχαν διαφορετική θεματολογία, είχαν ένα κοινό στόχο: προσπαθούσαν να αποδομήσουν το οτιδήποτε θεωρούσαν κατεστημένο. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, στις σελίδες τους εικονογραφήθηκαν θέματα που μέχρι τότε θεωρούνταν ταμπού, όπως τα ναρκωτικά και η σεξουαλική επαφή με τις παρεκκλίσεις της.
Στη δημιουργία και παραγωγή ευρωπαϊκών ερωτικών comics, πρωτοστάτησε η καθολική Ιταλία – και αυτό καταδεικνύει τη δυναμική της αμφισβήτησης που κυριαρχούσε στα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα. Σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτά τα ερωτικής υφής περιοδικά σημείωσαν μεγάλη εκδοτική επιτυχία και η φήμη τους ξεπέρασε τα ιταλικά σύνορα· έτσι, αφού πληρώθηκαν τα ανάλογα κόμιστρα, μετοίκησαν σε άλλες χώρες, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα.
Επί ελληνικού εδάφους εμφανίστηκαν λίγα χρόνια μετά την πτώση της χούντας, συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 1977, μια εποχή που η κοινωνία ανοιγόταν σε νέες ιδέες και ερχόταν σε επαφή με καινούργια πράγματα, αλλά το νομικό πλαίσιο που υπήρχε και το κλίμα που κυριαρχούσε στις διοικητικές αρχές του τόπου, δεν ήταν και το ευνοϊκότερο. Η λογοκρισία είχε καταργηθεί, όμως καραδοκούσε ο νόμος 5060 του 1931 περί ασέμνων, που στην «ακραία» ερμηνεία του, έστελνε ανθρώπους στο αυτόφωρο, απαγόρευε την έκθεση έργων τέχνης και δέσμευε ταινίες, βιβλία και περιοδικά, που προηγουμένως είχαν εξασφαλίσει όλες τις απαιτούμενες άδειες. Παρά τις αντιξοότητες που αντιμετώπισαν τα ερωτικά αυτά περιοδικά, μπόρεσαν να «στεριώσουν» και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να αποκτήσουν το δικό τους φανατικό κοινό, που ως επί το πλείστον ήταν άνδρες νεαρής ηλικίας. Κυκλοφόρησαν δε επί μία οκταετία, αναπαράγοντας έναν σημαντικό αριθμό ιταλικών τίτλων. Στη συνέχεια, ένεκα των συνθηκών του καταναλωτισμού που άλλαξαν, απώλεσαν την αίγλη τους και περιορίστηκαν σε κάποιες επανεκδόσεις (καλύτερα: σε ξεστοκαρίσματα), μέχρι να σταματήσουν την κυκλοφορία τους.
Για δεκαετίες έμειναν στη λήθη του παρελθόντος, ώσπου πριν κάποια χρόνια άρχισαν να αποτελούν συλλεκτικό αντικείμενο και να ξαναζούν μια δεύτερη ζωή. Ο όρος fumetti (στα ιταλικά τα comics), είναι το όνομα που συνοδεύει αυτή τη δεύτερη ζωή τους, ενώ την περίοδο της εκδοτικής αίγλης τους ήταν γνωστά ως «τσόντες».
Περίληψη
Comics is a branch of the typographic production, which has not been studied to the extent it deserves – the interesting aspects of human reactions and social context they reflect notwithstanding. Comics lead the readers to a magical world, offering them moments of fun and relaxation; at the same time, they make them realise sides of the everyday reality they live in, assisting them to understand it from a different point of view, as it happens with the so-called underground comics.
Underground comics were largely produced in the 1960s, an era of great dispute of various institutions and values that existed for centuries, which reached its peak with an attempt to demolish them in May 1968. Although their topics varied, they had a common goal: the deconstruction of anything that has been taken as “established”. In this respect, their pages illustrated topics that until then were considered taboo, from the social point of view, such as drugs and sexual intercourse in any manner.
Italy became the pioneer in the formation and production of erotic comics in Europe, something which demonstrates the controversies, as well as the diversities, that prevailed in social and political life of the country – especially if one takes into account its religious context. In a short period, these erotic magazines were proved to be a great publishing success, and their fame exceeded the Italian borders; thus, when the corresponding fees were paid, they moved to other countries, including Greece.
The Greek audience came into contact with these magazines in September 1977, a few years after the fall of the Junta. The then social conventions favoured the access to new ideas and the opening to radical changes, although the legal framework and the mentality that prevailed in the authorities of the country were often an obstacle. Censorship had typically been lifted; however, the obscenity law 5060/1931 was still in existence, which means that people could still be lead to court or prison and films, books, magazines and art products could still be banned, despite the fact that they had previously obtained all required licenses. In the end, such erotic comics managed to be widely published, gaining rapidly their own devoted readers – mostly young men. They were released for eight years, reproducing a significant number of Italian titles; at the end of the 1980s, due to changing consumer behaviour and other market conventions, they lost part of their glamour and their publishers were limited to some reproductions of them, until they stopped their ciculation.
They remained as a mere memory for decades up to a few years ago, when they attract the interest of collectors, thus starting a second life. The term “fumetti” (the word for comics in Italian) is the name that accompanies their “new” life, while at the time of their editorial glory, they were known in Greek as “tsontes” (hard-core porn).