Τα χαρακτηριστικά της σχολικής φήμης στην ελληνική δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Abstract

Σκοπός της εργασίας είναι η ανάδειξη και η περιγραφή των χαρακτηριστικών της φήμης των σχολείων της υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Γυμνάσια) στην Ελλάδα, έτσι όπως προκύπτουν από τις απόψεις και τις εμπειρίες των γονέων που βρίσκονται σε διαδικασία επιλογής σχολείου για τα παιδιά τους. Το ερευνητικά ερωτήματα που μελετήθηκαν είναι: α) Σε ποια έκταση τα σχολεία της υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται από κάποιου είδους φήμη, β) Σε ποιο βαθμό η φήμη ενός σχολείου επηρεάζει τους γονείς σχετικά με την απόφασή τους να φοιτήσουν τα παιδιά τους σε αυτό, γ) Ποια είναι τα ειδικότερα πεδία της δομής και της λειτουργίας του σχολείου που συμβάλλουν περισσότερο στη συγκρότηση της φήμης του, δ) Με ποιες διαδικασίες διαδίδεται και με ποιες μεταβάλλεται η σχολική φήμη και ε) Πως διαφοροποιούνται οι απόψεις των γονέων σε σχέση με τα παραπάνω ερωτήματα ανάλογα με το κοινωνικό-οικονομικό τους υπόβαθρο και το βαθμό εμπλοκής τους στο σχολείο των παιδιών τους. Για το σκοπό αυτό μελετήθηκε η φήμη πέντε (5) Γυμνασίων, της πόλης του Ηρακλείου, των οποίων οι σχολικές περιφέρειες γειτνιάζουν μεταξύ τους και συστήνουν μία τοπική «εκπαιδευτική αγορά». Έγιναν 63 ημι-δομημένες σε βάθος συνεντεύξεις με γονείς που τα παιδιά τους φοιτούν στην ΣΤ τάξη εννέα (9) δημοτικών σχολείων, που βρίσκονται εντός των περιφερειών των πέντε προαναφερθέντων Γυμνασίων, που πιθανόν τους απασχολεί σε ποιο Γυμνάσιο θα φοιτήσει το παιδί τους. Οι απαντήσεις των γονέων αναλύθηκαν χρησιμοποιώντας στρατηγικές κατηγοριοποίησης και πλαισίωσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η φήμη των σχολείων υφίσταται και διαφοροποιείται για κάθε σχολείο σε ένταση και πρόσημο. Η φήμη αυτή έχει μια υπερτοπικότητα και σε βάθος χρόνου μπορεί να μεταβάλλεται ανάλογα με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή του σχολείου αλλά και τις προσπάθειες του ίδιου του σχολείου. Επίσης, η φήμη φαίνεται να έχει μια τάση εξασθένησης με την απομάκρυνση εκτός του στενού χωρικού πλαισίου του σχολείου. Η φήμη αυτή διαμορφώνεται κυρίως από: α) την περιοχή που βρίσκεται το σχολείο, όπως αυτή αντανακλάται στην κοινωνική σύνθεση και τις επιδόσεις του μαθητικού πληθυσμού, β) τα γνωρίσματα των εκπαιδευτικών και γ) την κατάσταση του σχολικού κτιρίου. Ένα σημαντικό μέρος των γονέων (περίπου 1 στους 3) επιλέγει ένα σχολείο διαφορετικό από αυτό της περιοχής του με κύριο κριτήριο επιλογής τη φήμη του. Η κλίμακα, με βάση την οποία συνήθως εξετάζεται η επιλογή, είναι η ευρύτερη περιοχή κατοικίας με ελάχιστους γονείς να κάνουν επιλογές σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Οι γονείς που κάνουν επιλογή είναι μέσης και υψηλής μόρφωσης. Οι γονείς αυτοί, είναι επίσης πιο ενεργοί στην αναζήτηση πληροφοριών σχετικά με τα σχολεία και διαθέτουν πιο ουσιώδη κριτήρια για τη λειτουργία τους. Η επιλογή συνήθως συνίσταται στην αποφυγή σχολείων με αρνητική φήμη παρά στην προτίμηση σχολείων με θετική φήμη. Κατά τη διαδικασία συγκρότησης της φήμης, οι γονείς στηρίζονται κυρίως στα προσωπικά τους κοινωνικά δίκτυα και δευτερευόντως στις προσωπικές τους εμπειρίες και στα μέσα ενημέρωσης. Από τα κοινωνικά τους δίκτυα, οι γονείς ξεχωρίζουν ως πιο αξιόπιστα, σε ζητήματα εκπαίδευσης, τα άτομα του κοινωνικού και επαγγελματικού τους περίγυρου, τα άτομα με υψηλότερη μόρφωση και όσους εργάζονται ως εκπαιδευτικοί. Τέλος, φαίνεται να λειτουργεί ο άτυπος ανταγωνισμός μεταξύ των σχολείων καθώς συχνά, ιδίως αυτά με αρνητική φήμη, προβαίνουν σε ενέργειες με στόχο, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της φήμης τους.