Λαϊκισμός και Δημοκρατία: Συγκριτική Μελέτη ΠΑ.ΣΟ.Κ-ΣΥ.ΡΙΖ.Α
Populism and Democracy: A Comparative Study of PASOK and SYRIZA
Keywords
Λαϊκισμός ; Δημοκρατία ; ΠΑΣΟΚ ; ΣΥΡΙΖΑAbstract
Η ιδεολογία του λαϊκισμού αποτελεί ένα αμφίσημο πεδίο μελέτης και έρευνας. Επειδή δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος ορισμός για το τι είναι ο λαϊκισμός, είναι αρκετά δύσκολο κάποιος να ονομάσει τον εαυτό του λαϊκιστή. Ο λαϊκισμός μέσω της ανοχής που αποτελεί βασικό συστατικό της Δημοκρατίας βρίσκει εύφορο πεδίο δράσης ώστε να εδραιωθεί και να αναπτυχθεί.
Στην Ευρώπη του 20ου αιώνα ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα λαϊκισμού εντοπίστηκε στην Ελλάδα με το ΠΑΣΟΚ. Ο Α.Παπανδρέου (αρχηγός του ΠΑΣΟΚ) με τα συνθήματα που χρησιμοποιούσε όπως «αλλαγή» και με επιλογές που συνέβαλλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη του κόμματος μπόρεσε να αυξήσει κατά πολύ το ποσοστό των ψηφοφόρων να ταχθεί υπέρ του. Η ενδυμασία, ο λόγος και οι λέξεις που χρησιμοποιούσε κρίθηκαν ιδιαίτερα λαϊκιστικές καθώς μπόρεσε να προσελκύσει όλο και περισσότερους ψηφοφόρους. Αν και μετά τα γεγονότα που έλαβαν χώρα το 1989 το ΠΑΣΟΚ φάνηκε ότι έχασε την δύναμη του, στις επόμενες εκλογές του 1993 ξανά κέρδισε τις εκλογές συνεχίζοντας το διπολικό σύστημα μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν.
Το παραπάνω διπολικό σύστημα φάνηκε πως έκανε στην άκρη ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α με αρχηγό κόμματος τον Τσίπρα. Από το 2012 που έλαβε την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε μια συνεχή ανοδική πορεία που κατά πολλούς οφειλόταν στην αγανάκτηση του λαού από τα ταραχώδη χρόνια με τα μνημόνια. Ο Τσίπρας επικεντρώθηκε στην λογική του συναισθήματος καταφέρνοντας το 2015 να σχηματίσει κυβέρνηση με πρώτη φορά αριστερά στην Ελλάδα. Το νεαρό της ηλικίας του συγκριτικά με τους υπόλοιπους πολιτικούς σε υψηλά αξιώματα τον έκαναν να ξεχωρίσει από την πρώτη στιγμή καθώς η απουσία γραβάτας στις ενδυματολογικές του επιλογές τον κατέστησαν ως έναν άνθρωπο που ήρθε για να πάει κόντρα στο κατεστημένο.
Και οι δύο, έκαναν τον διαχωρισμό «εμείς» και «αυτοί» δείχνοντας στον λαό. Κατά κάποιον τρόπο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Τσίπρας ακολούθησε τα χνάρια ενός πετυχημένου μοτίβου του παρελθόντος (Α.Παπανδρέου) καθώς σημειώνονται αρκετές ομοιότητες όπως στα συνθήματα, στην θέση που κατέχουν σε σχέση με τον λαό, στην αντιπαλότητα προς τα ξένα κέντρα αποφάσεων, στον λόγο αλλά και στην ενδυμασία.
Abstract
The ideology of populism is an ambiguous field of study and research. Because there is no specific definition of what populism is, it is quite difficult to call oneself a populist. Populism through tolerance, which is a key component of democracy, finds a fertile field for action to consolidate and develop.
In the Europe of the 20th century, one of the most characteristic examples of populism was found in Greece with PASOK. A.Papandreou (the leader of PASOK) with the slogans he used such as «change» and with choices that contributed decisively to the development of the party was able to greatly increase the percentage of voters to vote for him. The way he dressed, the speech and the words he used were considered very populist as he was able to attract more and more voters. Although after the events that took place in 1989 PASOK seemed to have lost its power, in the next elections of 1993 it won again, remaining the cornerstone of the two-party system until the recent past.
This system seemed to be put aside by SYRIZA with party leader Tsipras. Since becoming the major opposition party in 2012, it has had a continuous upward trend, which according to many was due to the indignation of the people from the turbulent years with the memoranda. Tsipras focused on the logic of emotion, managing in 2015 to form a government with the first time left in Greece. Being relatively young compared to other politicians in high positions made him stand out from the first moment. The absence of a tie presented him as a man who fights against the establishment.
Both of them made the distinction "we" and "they" with regard to the people. In a way, we could say that Tsipras followed in the footsteps of a successful motif of the past (A. Papandreou) as there are several similarities as in the slogans, in the position they hold in relation to the people, the rivalry towards «foreign decision-making circles», in their discourse, but also in their dressing code.