Σχεδιασμός και μελέτη ενός προγράμματος συνεργατικής μάθησης βασισμένου σε wiki στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Abstract

Τα τελευταία χρόνια έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες σχετικά με την εφαρμογή των εργαλείων του Ιστού 2.0 (όπως τα wikis) σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Τα wikis συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής έρευνας, διότι συνδυάζουν πολλά εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά: διαθέτουν εύχρηστο περιβάλλον, υπερκειμενική μη ιεραρχική δομή, πρόσβαση ανεξάρτητη από χώρο ή χρόνο, αποτελούν ένα χώρο επικοινωνίας και συνεργασίας, παρέχουν δυνατότητες δυναμικής και συνεργατικής δημιουργίας περιεχομένου, τόσο ατομικά όσο και στα πλαίσια εκπαιδευτικών ομάδων ή κοινοτήτων. Οι μελέτες αυτές εστιάζονται σε θέματα όπως η δυνατότητα χρήσης τους, η επίδραση τους στη μάθηση και η αποτελεσματική χρήση τους με την κατάλληλη διδακτική πρακτική. Ωστόσο οι έρευνες αυτές, εστιάζονται κυρίως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και δευτερευόντως στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ οι έρευνες που αφορούν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Η παρούσα μελέτη αφορά στο σχεδιασμό και στη μελέτη ενός προγράμματος συνεργατικής μάθησης με χρήση wiki με θέμα το Περιβάλλον και την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Το πρόγραμμα, με τη μορφή σχεδίου ερευνητικής εργασίας, βασίστηκε στις αρχές της αυθεντικής μάθησης και στο συνδυασμό βιωματικών δράσεων και χρήσης Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Στην έρευνα συμμετείχαν 10 μαθητές των Ε΄ και Στ΄ τάξεων ενός διθέσιου δημοτικού σχολείου αγροτικής περιοχής στην περιοχή του νομού Αργολίδας, οι οποίοι δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία στη χρήση wiki. Επίσης διερεύνησε τον βαθμό αξιοποίησης της συζήτησης και της ανταλλαγής ιδεών στην ομάδα με δημιουργικές ενέργειες ανάπτυξης περιεχομένου, καθώς και τις αντιλήψεις των μαθητών σχετικά με τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά, τις δυνατότητες, τους περιορισμούς και την παιδαγωγική αξία του wiki κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Χρησιμοποιήθηκε ένας μικτός σχεδιασμός μεθόδων, από τρεις πηγές, ποιοτικών δεδομένων από συνεργατικές δράσεις, ανάλυση περιεχομένου και ημι-δομημένες συνεντεύξεις. Η συνεργασία των μελών που αναπτύσσουν περιεχόμενο στις σελίδες του wiki βασίστηκε στο μοντέλο της Κοινότητας Διερεύνησης και σε κριτήρια κωδικοποίησης των ενεργειών συνεργατικής ανάπτυξης περιεχομένου. Τα αποτελέσματα της μελέτης, έδειξαν ότι η χρήση του wiki εκτιμήθηκε θετικά από τους μαθητές, που στην πλειονότητα τους χαρακτήρισαν το wiki αποδοτικό και εύχρηστο και αναδείχθηκαν τα παιδαγωγικά οφέλη και οι δυνατότητες του wiki. Προβλήθηκε ότι ο σχεδιασμός του προγράμματος παρέμβασης με τη χρήση βιωματικών δράσεων στη συγγραφή του wiki, μπορεί να ευνοήσει τη συνεργασία, την επικοινωνία και την κινητροδότηση των μαθητών. Η παρακολούθηση της λειτουργικότητας του wiki, έδωσε εις βάθος πληροφορίες για τους τύπους επεξεργασιών που έκαναν οι μαθητές και τους τύπους μηνυμάτων που αντάλλαξαν κατά τη διάρκεια της συλλογικής συγγραφής της εργασίας τους. Τα ευρήματα από αυτή τη μελέτη, μπορούν να βοηθήσουν στο σχεδιασμό και την υλοποίηση αποτελεσματικών δραστηριοτήτων wiki για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.