Το φαινόμενο των αυτοκτονιών στη σημερινή συγκυρία.

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία, πραγματεύεται τις επιπτώσεις που έχει επιφέρει η οικονομική κρίση στην ψυχική υγεία των Ελλήνων και, συγκεκριμένα στα ποσοστά αυτοχειρίας. Η εξέταση του φαινομένου, στηρίχτηκε στην στατιστική ανάλυση επίσημων δεδομένων –που μας χορηγήθηκαν από την ΕΛ.ΣΤΑΤ- συγκρίνοντας μάλιστα, τα ποσοστά αυτοκτονιών πριν την κρίση (1999-2007) και μετά την κρίση (2008-2012). Η στατιστική ανάλυση κατέδειξε, αφενός ότι το φαινόμενο των αυτοκτονιών δεν συναντάται μόνο σε περιόδους οικονομικής αστάθειας –διαπιστώθηκαν ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά και κατά τα έτη 2000, 2005 και 2006- και αφετέρου, είναι γεγονός, ότι υπάρχει μία αισθητή αύξηση των ποσοστών αυτοχειρίας στην Ελλάδα το 2011, ύψους 26,5 % (έναντι του 2010). Η μελέτη όμως, ενός πολυδιάστατου κοινωνικού φαινομένου, όπως είναι οι αυτοκτονίες, για την ελληνική πραγματικότητα, δεν είναι εύκολη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, έγκειται στην αξιοπιστία των δεδομένων πριν την κρίση, διότι υπάρχει έλλειψη ελληνικής βιβλιογραφίας και ερευνών, γεγονός που μαρτυρά και την «έλλειψη» ενδιαφέροντος μελέτης του φαινομένου για πολλά χρόνια. Ταυτόχρονα, αυτή η απουσία δεδομένων, μαρτυρά και την στάση της ελληνικής κοινωνίας, για αυτό το φαινόμενο. Τόσο στο παρελθόν, όσο και σήμερα, πολλές οικογένειες, «φοβούμενοι» την κοινωνική κριτική, «κρύβουν» τις αυτοκτονίες συγγενών και φίλων τους, οι οποίες δηλώνονται και καταγράφονται ως ατύχημα. Το γεγονός αυτό, καταδεικνύει και την «προβληματική» αυτών των αριθμών. Εύλογα, δημιουργείται η απορία, για το κατά πόσο ο αριθμός των καταγεγραμμένων περιπτώσεων αυτοχειρίας είναι αντιπροσωπευτικός στον πραγματικό. Άλλο ένα πρόβλημα, είναι η διαφορετική μεθοδολογία, που ακολουθεί η εκάστοτε υπηρεσία, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται μικρές και μεγάλες διαφορές στα ποσοστά αυτοκτονιών ανάμεσα στα επίσημα δεδομένα της ΕΛ.ΣΤΑΤ και σε εκείνα της ΕΛ.ΑΣ. Με στόχο να ξεπεράσουμε αυτές τις δυσκολίες, ακολουθήσαμε τρία βασικά στάδια. Το πρώτο αφορούσε την βιβλιογραφική μελέτη της πράξης της αυτοκτονίας, εξετάζοντας δηλαδή τις θεωρίες και τους παράγοντες, που ωθούν ένα άτομο σε αυτή την πράξη. Το δεύτερο αφορούσε τις επιδράσεις της οικονομικής ύφεσης στην ψυχική υγεία των Ελλήνων, το οποίο στηρίχτηκε στα πορίσματα ερευνών αλλά και στις απαντήσεις που μας έδωσαν δώδεκα επιστήμονες της ψυχικής υγείας, οι οποίοι τόνισαν την αύξηση περιστατικών αγχωδών και συναισθηματικών διαταραχών, ενώ αναφέρθηκαν και στην έντονη συσχέτιση ανάμεσα στις επιπτώσεις της ύφεσης με την ανάπτυξη αυτοκτονικού ιδεασμού. Τέλος, προχωρήσαμε στην συγκριτική μελέτη των περιπτώσεων αυτοχειρίας, από τα ηλεκτρονικά μέσα, κατά τα έτη 2008-2013, διαπιστώνοντας την σαφή αύξηση των αναφορών από το 2011, αλλά και την εκτενή αναπαραγωγή ιδεολογίας, περί «οικονομικών αυτοκτονιών» και του «αυτόχειρα της κρίσης».