Η συμβολή των θεατροπαιδαγωγικών προγραμμάτων στη διαχείριση της ετερότητας σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα Ετερώνυμα, μία έρευνα δράσης.
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Κατάκη, Αικατερίνη
Ημερομηνία
2019Επιβλέπων
Μούλιου, ΜάρλενΘεματική επικεφαλίδα
Δραματική τέχνη στην εκπαίδευση ; Θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα ; Ετερότητα ; Διαφορετικότητα ; Έφηβοι ; Δημοκρατική εκπαίδευση ; Ελληνικό σχολείο ; Δευτεροβάθμια εκπάιδευση ; Έρευνα δράσηςΛέξεις κλειδιά
Δραματική τέχνη στην εκπαίδευση ; Θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα ; Θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα ετερώνυμα ; Ετερότητα ; Διαφορετικότητα ; ΛΟΑΤΚΙ ; Έφηβοι ; Δημοκρατική εκπαίδευση ; Ελληνικό σχολείο ; Δευτεροβάθμια εκπαίδευση ; Έρευνα δράσηςΠερίληψη
Τα Θεατροπαιδαγωγικά Προγράμματα (ΤΙΕ) αποτελούν ένα ιδιαίτερο είδος ερευνητικού θεάτρου, το οποίο συναντά την εκπαίδευση. Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει τη συμβολή των Θεατροπαιδαγωγικών Προγραμμάτων στη διαχείριση της ετερότητας από μαθητές γυμνασίου παρουσιάζοντας την έρευνα δράσης που πραγματοποιήθηκε στην Αττική, στο 1ο Γυμνάσιο Ταύρου και στο 40ο Γυμνάσιο Αθηνών. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται τα θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα μέσα από σύντομη ιστορική αναδρομή και την περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών του είδους αλλά και μέσα από την παιδαγωγική τους σημασία και την προώθηση του δημοκρατικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης που πρεσβεύουν. Στη συνέχεια περιγράφεται ο τρόπος προσέγγισης της ετερότητας σε σχέση με το ταυτοτικό ζήτημα μέσα από το πρίσμα της κοινωνικής ψυχολογίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας και γίνεται αναφορά στην αντιμετώπιση της ετερότητας εντός και εκτός σχολείου μέσα από τις δύο περιπτώσεις της θετικής και αρνητικής κατασκευής του «έτερου άλλου». Έπειτα αναφέρονται τρόποι δράσης του ελληνικού σχολείου για την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων που επηρεάζουν τις στάσεις των μαθητών. Στο τέλος παρουσιάζεται το Θεατροπαιδαγωγικό Πρόγραμμα Ετερώνυμα, οι στόχοι του αλλά και η σημασία του για το ελληνικό σχολείο.
Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η έρευνα που εξετάζει τη δυνατότητα της συμβολής του συγκεκριμένου προγράμματος Ετερώνυμα και συγκεκριμένα της δίωρης Θεατροπαιδαγωγικής παρέμβασής μας στην ευαισθητοποίηση των μαθητών επάνω σε ζητήματα ετερότητας με έμφαση στην περίπτωση της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Παράλληλα διερευνάται η επίδραση της παρέμβασης ως εναλλακτική πηγή μάθησης και ευαισθητοποίησης επί του θέματος. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 148 μαθητές, εκ των οποίων οι 74 αποτέλεσαν την πειραματική ομάδα, η οποία συμμετείχε στην παρέμβαση και οι υπόλοιποι μαθητές λειτούργησαν ως ομάδα ελέγχου. Η έρευνα ήταν μεικτή, με συνδυασμό ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων. Χρησιμοποιήθηκαν ερωτηματολόγια με κλειστού και ανοικτού τύπου ερωτήσεις πριν και μετά την εφαρμογή και στις δύο ομάδες και εφαρμόστηκε έλεγχος t-test. Εφαρμόστηκε επίσης η συμμετοχική παρατήρηση και το ημερολόγιο της ερευνήτριας απ’ όπου αντλήθηκαν στοιχεία, αλλά και το ίδιο το πρόγραμμα λειτούργησε ως ερευνητικό εργαλείο μέσα από συγκεκριμένες μεθόδους και δραστηριότητες που εντοπίζουν στάσεις και απόψεις των μαθητών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας το Θεατροπαιδαγωγικό Πρόγραμμα Ετερώνυμα εκπλήρωσε εν μέρει τους στόχους του ευαισθητοποιώντας τους μαθητές και συμβάλλοντας μερικώς στη διαχείριση της ετερότητας, επηρεάζοντας τις στάσεις των μαθητών-τριών προς τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ. Επίσης ανέδειξε ανεπάρκειες στην ενημέρωση των μαθητών επάνω στα ζητήματα ΛΟΑΤΚΙ. Η Θεατροπαιδαγωγική παρέμβαση δέχθηκε θερμή ανταπόκριση από τη συντριπτική πλειοψηφία μαθητών και καθηγητών και αξιολογήθηκε επιτυχώς ως προς το περιεχόμενο και τη δομή της. Σύμφωνα με αυτά η αξία των αντίστοιχων προγραμμάτων για τη σύγχρονη εκπαίδευση ως υψηλή και σημειώνεται η ανάγκη για συστηματικότερη εφαρμογή αντίστοιχων παρεμβάσεων και επισκέψεων θεατροπαιδαγωγών, καλλιτεχνών και άλλων εξωτερικών συνεργατών στα ελληνικά σχολεία, όπως επίσης και η ανάγκη υποστήριξης του υπουργείου παιδείας με πιο ευέλικτες και λιγότερο χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης.
Περίληψη
Theatre in Education (ΤΙΕ) Programmes, consist of a special kind of research theatre, that meets Education. This thesis presents the action research which was conducted in the 1st Secondary School of Tavros and in the 40th Secondary School of Athens in Attica, Greece, and it examines the impact of ΤΙΕ programmes on the approach and management of diversity issues by teenage students from 14 to 18 years of age. The first part presents a historical view of ΤΙΕ programmes, a description of their basic characteristics, as well as their pedagogic and democratic practices. It also outlines the different ways in which Otherness and Diversity are approached by social anthropology and social psychology. It further includes a reference to the consideration of Diversity through the positive and negative construction of the “Other” inside and outside of the school system. In addition, it details effective action policies that can be applied in Greek schools in order to challenge prejudices and stereotypes that affect students’ attitudes. Finally, the study describes the Greek TIE original programme Heteronyms, its goals, as well as its importance for the Greek School.
The second part focuses on the action research itself, which examines the possible contribution of TIE’s Heteronyms to the students’ awareness in relation to diversity issues, with an emphasis on the LGBT community. It further explores the effect of TIE’s intervention as an alternative to learning and awareness. 148 Students participated in the research, of which 74 comprised the experimental group, who participated in the TIE’s intervention, and the remaining 74 comprised the control group. The research employed both quantitive and qualitive methods of data collection and analysis. Questionnaires consisting of open-ended and close-ended questions were given to both groups before and after the intervention. Other research tools employed were participatory observation and a researcher’s diary as well as the TIE programme itself along with specific activities to examine students’ attitudes and opinions. According to the results of the research, the TIE Heteronyms intervention partially achieved its goals and it contributed to increasing participants’s awareness of diversity issues hence improving diversity management. The study also identified deficiencies on students’ awareness of LGBT issues. Heteronyms’ TIE intervention received a warm response from the majority of students and teachers who considered a success as regards content and structure. The value of TIE programmes is therefore high for contemporary education. Furthermore, there is a need for further systematic implementation of similar interventions and for visits of theatre educators, artists, and external partners to Greek schools. The need for the Greek Ministry of Education’s support of these efforts was also identified, albeit with more flexible and less time consuming licensing procedures.